آیا خواب دیدن امام؛ حتما امام است؟

از امام هشتم (ع) نقل شده : رسول خدا فرمود« مَنْ رَآنِي فِي مَنَامِهِ فَقَدْ رَآنِي لِأَنَّ الشَّيْطَانَ لَا يَتَمَثَّلُ فِي صُورَتِي وَ لَا فِي صُورَةِ أَحَدٍ مِنْ أَوْصِيَائِي وَ لَا فِي صُورَةِ وَاحِدَةٍ مِنْ شِيعَتِهِم‏»؛(1)
کسی که مرا در عالم رؤیا ببیند، بی‌ترید درست دیده است، زیرا شیطان به صورت من و به صورت هیچ یک از اوصیای من و به صورت هیچ یک از شیعیان من نمودار نمی‌شود».

بر اساس این حدیث نورانی، شیطان نه تنها قدرت ندارد که به صورت پیامبر و امامان نمودار گردد، بلکه به صورت شیعیان نیز نمی‌تواند نمودار شود حتی در خواب .
اما نكته اصلي در اينجاست كه زماني فرد مي تواند تشخيص دهد ، فردي را كه در خواب مي بيند و با او سخن مي گويد واقعا امام معصوم و يا پيامبر خدا (صلوات الله عليهم) است كه قبل از خواب ،در بيداري ايشان را ديده باشد و چهره آنها را به خاطر داشته باشد اما فردي كه براي اولين بار در خواب فردي را مشاهده مي كند كه خود را امام معرفي مي نمايد به استناد به این روایت نمي تواند به اين اطمينان برسد كه حقيقتا امام را در خواب ديده است.

پس در مجموع اگر کسی در بیداری یکی از ذوات مقدس ائمه اطهار را ببیند و بعد در خواب صورتی نورانی مشاهده کند و بشناسد که چهره همان امام است ، این خواب صحیح است و آن کسی را که در عالم رؤیا دیده امام معصوم است، نه شیطان. اما اگر صورت نا شناسی را دید و این صورت نا شناس ادعای امامت کرد، تشخیص آن مشکل است ، چون امام را قبلا ندیده است و شیطان می تواند ادعای دروغین امامت کند. (2)

لذا در صورتي كه چنين ترديدي براي او وجود دارد با توجه به اين نكته که دستورات و توصیه هائی که از ناحیه امام معصوم در چنین شرایطی به انسان می شود همواره مطابق قرآن و سنت قطعی پیامبر و اهل بیت (ع) می باشد. لذا الهاماتي كه در خواب به افراد مي شود در صورتی که امر به انجام واجبات و ترک محرمات باشد که در واقع تاکیدی برهمان احکام الهی است و یا در صورتی که امر و توصیه به یک عمل مستحبی و یا مباح باشد می تواند با توجه به شرایط افراد مورد نظر امام قرار گرفته باشد ،و لذا مي توان خواب را حمل بر صحت نمود اما با توجه به اينكه هرگز امام معصوم کسی را ولو در حال خواب به انجام کار گناه و حرام و یا ترک واجب راهنمائی نمی کند لذا همین نکته می تواند نشان خوبی برای تشخیص مواردی باشد که فرد تردید دارد کسی را که در خواب مشاهده نموده است انسان الهی بوده است و یا اینکه شیطان بوده است.

پی‌نوشت‌ ها:
1. بحار الانوار، ج 49، باب 19، ص 283، نشر دار احیاء التراث العربی، بیروت ـ 1403.
2. نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاها ، توصیه ها ، پرسش ها و پاسخ ها ، ج دوم ، چاپ دوم ، ص 69(نقل قول از حضرت آيت الله جوادي آملي.)/پاسخگو.

خواب دیدن امامان

آيا اين درست است كه در خواب اگر فردى خودش را يكى از امامان(ع) معرفى نمود مطمئنا همان امام است؟

در مورد خواب ديدن پيامبر و معصومان (ع) و اين كه آيا اگر كسى آنان را در خواب ديد واقعا آنان را ديده و خوابش واقعى است يا نه و اين كه اگر كسى آنان را بنابر واقعى بودن خواب در خواب ببينيد و حكمى بگويند حجت است يا نه بحث هاى زيادى مطرح است، مرحوم حاجى نورى در كتاب دارالسلام، ج 4، 272 نظريات مختلفى در اين زمينه نقل كرده است.

از جمع بندى مطالب ايشان مى توان اين گونه نتيجه گرفت كه هر چند كسى كه داراى اعتقادات درست است و در مورد پيامبر و ائمه آن گونه كه بوده اند عقيده دارد اگر آنان را در خواب ببينيد رؤيايش حقيقى است و شيطان به شكل آنان مجسم نمى شود، لكن اين نمى تواند دليل بر اين باشد كه خواب حجت باشد به اين معنى كه مبدأ براى تشريع حكم شرعى و ثبوت اصلى از اصول شرعى باشد.

چون آنچه در خواب مى فرمايند: اگر موافق باشد با آنچه از احكام شرعى ثابت است كه اشكالى در حجت بودن آن نيست و در حقيقت چنين خوابى تأكيدى است بر آنچه قبلا از آنان صادر شده و بر ما حجت بوده است لكن اگر حكم جديدى باشد خواب هر چند واقعى هم باشد نمى تواند مبدأ تشريع باشد چون تشريع طرق خاص خود را دارد كه تنها وحى است و خواب و امثال آن نمى تواند باشد مگر خواب هاى انبياى الهى و اوصياى آنان كه خواب آنان به مانند بيدارى بوده است و به منزله وحى است. شايد بتوان واقعى بودن خواب ائمه با حجت نبودن حكمى كه در خواب از آنان بر خلاف احكام قبلى صادر مى شود را اين گونه تنظير كرد كه پيامبر و ائمه علم به برخى واقعيات مانند كفر منافقان و يا نجاست چيزى داشته اند لكن در ظاهر شرع مأمور به آن علم نبوده اند و عمل به آن نمى كرده اند.

حكم صادر در خواب نيز چنين است هر چند واقعى هم باشد براى ما قابل عمل نيست و مبدأ تشريع نمى تواند باشد و ما مأمور به احكامى هستيم كه در بيدارى به دستمان رسيده مطلب ديگر اين كه خواب چون مربوط به عالم ديگر است مى تواند داراى تعبير و تأويل ديگرى غير از ظاهر آن باشد. بنابراين ظاهر آن نمى تواند مورد تمسك و عمل ما باشد. پرسمان