نماز قضاى پدر و مادر مطابق نظر مراجع

نماز قضاى پدر و مادر

1-در نوشتار قبل احکام جامع نماز قضا گفته شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل بحث حاضر حتما مطالعه نمایید.

2- در تکمیل نوشتار حاضر «احکام نماز قضا میت» را حتما از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید. 

3- قضـای روزه پـدر و مادر را از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.

[اگر پدر نماز و روزه خود را به جا نیاورده باشد]

مسأله 1390 اگر پدر نماز و روزه خود را به جا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده و می توانسته قضا کند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگش به جا آورد، یا برای او اجیر بگیرد. بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد واجب است به همین طور عمل کند و نیز روزه ای را که در سفر نگرفته، اگر چه نمی توانسته قضا کند، واجب است که پسر بزرگتر قضا نماید، یا برای او اجیر بگیرد.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(اراکی:) مسأله اگر پدر و مادر نماز و روزه خود را به جا نیاورده باشند، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده اند و می توانسته اند قضا کنند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگشان به جا آورد، یا برای آنان اجیر بگیرد. بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشند، واجب است به همین طور عمل کند و نیز روزه ای را که در سفر نگرفته اند، اگر چه نمی توانسته اند قضا کنند، واجب است که پسر بزرگتر قضا نماید، یا برای آنان اجیر بگیرد.

(گلپایگانی، صافی:) مسأله اگر پدر به جهت عذری نماز یا روزه اش را به جا نیاورده باشد، بعد از فوت او بر پسر بزرگتر واجب است قضا نماید یا برای انجام آن اجیر بگیرد هر چند پدر نتوانسته قضا کند و بنا بر احتیاط واجب (صافی: بنا بر احتیاط) اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد؛ پسر بزرگتر باید آن را قضا نماید (صافی: یا برای او اجیر بگیرد) و در مورد مادر نیز احتیاط واجب رعایت این حکم است بلکه در صورتی که وصیّت نکرده باشند و پسر هم نداشته باشند، احتیاط واجب این است که اکبر ذکور از اولیاء میّت نماز و روزه او را قضا کند و با نبود ذکور، اناث از آنها انجام دهند.

(خوئی:) مسأله اگر پدر نماز خود را به جا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند و بنا بر احتیاط هر چند از روی نافرمانی ترک کرده باشد بر پسر بزرگترش واجب است که بعد از مرگش به جا آورد، یا برای او اجیر بگیرد و قضای نمازهای مادر بر او واجب نیست هر چند بهتر است.

(تبریزی:) تا مقداری که حَرَجی نباشد واجب است..

(سیستانی:) اگر پدر نماز خود را به جا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد، بر پسر بزرگترش بنا بر احتیاط، واجب است..

(فاضل:) مسأله اگر پدر نماز خود را به جهت عذری که داشته است به جا نیاورده باشد، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگش به جا آورد، یا برای او اجیر بگیرد بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد، بنا بر احتیاط واجب همین طور عمل کند. و اگر پدر روزه را به جهت مرض یا سفر نگرفته باشد در صورتی که در زمان حیات می توانسته قضا کند و نکرده باید پسر بزرگتر قضا کند.

احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر نماز و روزه فوت شده مادر را قضا نماید.

(زنجانی:) مسأله اگر پدر نماز خود را به جا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند هر چند از روی نافرمانی ترک شده باشد، بر پسر بزرگترش لازم است که اگر دیگری نماز پدر را به جا نیاورد، او به جا آورده یا دیگری را به نماز وادار کند یا برای او اجیر کند، و قضای نمازهای مادر بر او ظاهراً واجب نیست، بلکه مطابق احتیاط استحبابی است و مراد از پسر بزرگتر، بزرگترین پسری است که در هنگام مرگ پدر زنده باشد.

(مکارم:) مسأله بر پسر بزرگتر (یعنی بزرگترین پسری که بعد از مرگ آنها در حال حیات است) واجب است که نماز و روزه هایی که از پدر یا مادرش فوت شده و از روی نافرمانی نبوده و توانایی بر قضا داشته، بعد از مرگ آنها به جا آورد بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد، بنا بر احتیاط مستحب باید به همین طور عمل کند، هم چنین روزه ای را که در سفر نگرفته هر چند توانایی قضای آن را پیدا نکرده، احتیاط آن است که پسر بزرگتر قضا نماید.

(نوری:) مسأله اگر پدر و مادر نماز و روزه خود را به جا نیاورده باشند و چنانچه می توانسته اند قضا کنند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگ آنها به جا آورد، یا برای آنها اجیر بگیرد و نیز روزه ای که در سفر نگرفته اند، اگر چه نمی توانسته اند قضا کنند، احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر قضا نماید، یا برای آنها اجیر بگیرد و قضای نماز و روزه ای که پدر و مادر از روی طغیان و تمرّد به جا نیاورده اند بر پسر بزرگتر واجب نیست. این حکم در باره پدر ثابت است و نسبت به مادر نیز احتیاط واجب آن است که مراعات شود.

مسائل اختصاصی

(فاضل:) مسأله 1402 بر پسر بزرگتر قضای نمازهای مربوط به خود پدر و مادر واجب است امّا قضای نمازهایی که بر آنها به نحو استیجار واجب شده، یا این که از پدر یا مادر آنها بر ذمّه آنها بوده، واجب نیست.

(فاضل:) مسأله 1403 بر پسر پسر (نوه)، قضای نماز میّت در صورتی که در حال مردن میّت از همه بچه های او بزرگتر باشد، واجب نیست و احتیاط واجب آن است که اگر میّت فرزندی نداشته باشد نمازهای او را قضا کند.

(فاضل:) مسأله 1405 چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضای نماز بر اوّلی واجب است.

(فاضل:) مسأله 1406 لازم نیست پسر بزرگتر وارث میّت باشد بنا بر این حتی اگر از ارث به یکی از اسباب منع مانند قتل یا کفر ممنوع باشد قضا واجب است.

(فاضل:) مسأله 1410 چنانچه دو پسر با یکدیگر دو قلو باشند، آن کسی که زودتر متولّد شده است بزرگتر است و لو این که نطفه دیگری زودتر منعقد شده باشد.

(فاضل:) مسأله 1411 در صورتی که شخص در وسط وقت بعد از گذشتن مقداری که امکان خواندن نماز در آن بود، بمیرد، قضاء آن نماز بر پسر بزرگتر واجب است.

(فاضل:) مسأله 1412 در صورتی که میّت پسر نداشته باشد بر دیگران واجب نیست نماز قضای میّت را بخوانند و چنانچه وصیت به قضا کرده باشد، باید از ثلث مال او انجام داد.

[مسأله 1391 اگر پسر بزرگتر شک دارد که پدر نماز و روزه قضا داشته]

مسأله 1391 اگر پسر بزرگتر شک دارد که پدر (1) نماز و روزه قضا داشته یا نه (2)، چیزی بر او واجب نیست (3).

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل و بهجت نیست

(1) (اراکی، گلپایگانی، مکارم، صافی، نوری:) پدر و مادرش..

(2) (خوئی، زنجانی، تبریزی، سیستانی:) نماز قضا داشته یا نه،..

(3) (مکارم:) و تفحّص و جستجو نیز لازم نمی باشد.

[ اگر پسر بزرگتر بداند که پدرش نماز قضا داشته]

مسأله 1392 اگر پسر بزرگتر بداند که پدرش نماز قضا داشته (1) و شک کند که به جا آورده یا نه، بنا بر احتیاط واجب باید قضا نماید (2).

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل، مکارم و بهجت نیست

(1) (اراکی، گلپایگانی، صافی، نوری:) پدر و مادرش نماز قضا داشته اند..

(2) (سیستانی:) بنا بر احتیاط، واجب است قضا نماید. (زنجانی:) بنا بر احتیاط آن را قضا کند.

[اگر معلوم نباشد که پسر بزرگتر کدام است]

مسأله 1393 اگر معلوم نباشد که پسر بزرگتر کدام است (1)، قضای نماز و روزه پدر (2) بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست. ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه او را (3) بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی، سیستانی، تبریزی، زنجانی:) قضای نماز پدر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست ولی احتیاط مستحب آن است که نماز او را بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.

(فاضل:) قضا بر هیچ کدام واجب نیست لیکن احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه پدر یا مادر را بین خودشان تقسیم کنند، یا به وسیله قرعه یکی را برای انجام آن معین نمایند.

(مکارم:) یعنی تاریخ تولّد پسرها درست روشن نباشد، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام واجب نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که بین خودشان قسمت کنند.

(2) (گلپایگانی، اراکی، صافی، نوری:) پدر و مادر.. (3) (اراکی، گلپایگانی، صافی:) نماز و روزه آنان را..

[اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند]

مسأله 1394 اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزه او (1) اجیر بگیرند بعد از آن که اجیر، نماز و روزه او (2) را به طور صحیح به جا آورد بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست (3).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (2) (خوئی، زنجانی، تبریزی:) نماز او.. (3) (فاضل:) و هم چنین اگر کسی مجّاناً از طرف میّت، نماز و روزه او را قضا نماید.

(مکارم:) مسأله هر گاه شخص دیگری آن نماز و روزه را قضا نماید، از پسر بزرگتر ساقط می شود.

(سیستانی:) مسأله اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز او اجیر بگیرند اگر وصیت او نافذ باشد بر پسر بزرگتر قضا واجب نیست.

[اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر را بخواند]

مسأله 1395 اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر (1) را بخواند، باید به تکلیف خود عمل کند، مثلًا قضای نماز صبح و مغرب و عشا را باید بلند بخواند (2).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (اراکی، گلپایگانی، صافی، نوری:) نماز پدر و مادر..

(2) (گلپایگانی، صافی:) مثلًا قضای نماز صبح و مغرب و عشای مادرش را باید بلند بخواند.

(نوری:) مثلًا قضای نمازها را باید ایستاده بخواند، هر چند پدر یا مادر قدرت ایستادن را نداشته اند.

(خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) مسأله اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر و مادر را بخواند، باید در جهر و اخفات [آهسته و بلند خواندن] به تکلیف خود عمل کند، مثلًا قضای نماز صبح و مغرب و عشای مادرش را باید بلند بخواند.

(فاضل:) مسأله در بلند خواندن یا آهسته خواندن نماز، پسر بزرگتر، باید به وظیفه خویش عمل نماید. یعنی قضای نماز صبح و مغرب و عشا را باید بلند بخواند اگر چه از طرف مادر قضا نماید.

(مکارم:) مسأله پسر بزرگتر هنگام قضای نماز و روزه پدر و مادر باید به تکلیف خود عمل کند، یعنی دستورات نماز و روزه را مطابق حکم مرجع تقلید خود به جا آورد.

[ کسی که خودش نماز و روزه قضا دارد]

مسأله 1396 کسی که خودش نماز و روزه قضا دارد، اگر نماز و روزه پدر (1) هم بر او واجب شود، هر کدام را اول به جا آورد صحیح است.

 این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل و بهجت نیست

(1) (گلپایگانی، اراکی، مکارم، صافی، نوری:) پدر و مادر..

(خوئی، سیستانی، تبریزی، زنجانی:) مسأله کسی که خودش نماز قضا دارد، اگر نماز پدر و مادر را هم بخواهد قضا کند، هر کدام را اوّل به جا آورد صحیح است.

[ اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر نابالغ یا دیوانه باشد]

مسأله 1397 اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر (1)، نابالغ یا دیوانه باشد وقتی که بالغ شد یا عاقل گردید، باید نماز و روزه پدر (2) را قضا نماید (3) و چنانچه پیش از بالغ شدن یا عاقل شدن بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست (4).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (گلپایگانی، صافی، نوری، مکارم:) یا مادر.. (2) (گلپایگانی، صافی:) پدر و مادر.. (3) (خوئی، تبریزی، مکارم:) باید نماز پدر (مکارم: و مادر) را قضا نماید. [پایان مسأله]

(سیستانی:) بر او واجب نیست نماز پدر را قضا نماید. [پایان مسأله] (زنجانی:) باید نماز پدر را قضا نماید و اگر در حال ممیّز بودن هم نماز پدر را بخواند صحیح است و چنانچه پیش از بالغ شدن یا عاقل شدن بمیرد چنانچه نمازهای پدر خوانده نشده باشد، بنا بر احتیاط پسر دوم قضای نماز پدر را عهده دار شود.

(4) (گلپایگانی:) بر پسر دوّم واجب است بنا بر احتیاط.

(صافی:) بنا بر احتیاط مستحب بر پسر دوّم است، و مراعات این احتیاط سزاوار است.

(فاضل:) مسأله لازم نیست که پسر بزرگتر در حال مردن پدر یا مادر بالغ باشد بلکه چنانچه طفل باشد بعد از بلوغ لازم است قضا کند و چنانچه قبل از بلوغ بمیرد، بر فرزند بعدی واجب نیست.

[ اگر پسر بزرگتر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد]

مسأله 1398 اگر پسر بزرگتر پیش از آن که نماز و روزه پدر (1) را قضا کند (2) بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست (3).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (گلپایگانی، نوری:) پدر یا مادر..

(2) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) نماز پدر را قضا کند..

(3) (گلپایگانی، صافی:) چنانچه بین مرگ پدر یا مادر و مرگ او به قدری طول کشیده که می توانسته قضای نماز و روزه آنها را به جا آورد، بر پسر دوّم چیزی واجب نیست و اگر این مقدار طول نکشیده، قضای آنها بر پسر دوّم واجب است بنا بر احتیاط.

صافی: قضای آنها بنا بر احتیاط مستحب بر پسر دوم است، و مراعات این احتیاط سزاوار است.

(زنجانی:) مسأله اگر پسر بزرگترِ عاقل ِ بالغ، پیش از آن که نماز پدر را قضا کند بمیرد، چنانچه بین مرگ پدر و مرگ او به قدری طول کشیده که می توانسته قضای نماز آنها را به جا آورد، بر پسر دوم واجب نیست، و اگر این مقدار طول نکشیده بنا بر احتیاط پسر دوم قضای آنها را به جا آورد.

(مکارم:) مسأله اگر پسر بزرگتر از دنیا برود، بر سایر پسران تکلیفی نیست.

(فاضل:) مسأله اگر پسر بزرگتر قبل از تمکن از قضای نمازها و روزه های فوت شده پدر بمیرد باید پسر کوچکتر از او آنها را قضا کند.

 [بعد از مرگ پدر پسر بزرگتر باید قضای نماز و روزه او را به جا آورد]

مسأله 1712 بعد از مرگ پدر پسر بزرگتر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسأله 1390 گفته شد به جا آورد ولی قضای روزه مادر، بر پسر واجب نیست (1).

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (فاضل:) بنا بر احتیاط واجب قضای روزه مادر را نیز به جا آورد.

(مکارم:) احتیاط این است که قضای نماز و روزه مادر را نیز انجام دهد.

(اراکی، نوری:) مسأله بعد از مرگ پدر و مادر، پسر بزرگتر باید قضای نماز و روزه آنان را به تفصیلی که در مسأله [1390] گفته شد به جا آورد.

(گلپایگانی، صافی:) مسأله بعد از فوت پدر و هم چنین بنا بر احتیاط واجب مادر، پسر بزرگتر باید قضای نماز و روزه آنان را به تفصیلی که در مسأله [1390] گفته شد به جا آورد.

(خوئی، تبریزی:) مسأله بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر باید قضای روزه او را به تفصیلی که در نماز قضای پدر، مسأله [1390] گفته شد به جا آورد.

(سیستانی:) مسأله بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر بنا بر احتیاط لازم باید قضای روزه ماه رمضان او را به تفصیلی که در نماز، در مسأله [1390] گفته شد، به جا آورد و می تواند به جای هر روز (750 گرم) طعام را به فقیری بدهد، هر چند از مال میّت، اگر ورثه راضی باشند.

(زنجانی:) مسأله بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر باید قضای روزه او را؛ به تفصیلی که در بخش احکام نماز در مسائل [(1390) به بعد] گفته شد، به جا آورد.

[اگر پدر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری را نگرفته باشد]

مسأله 1713 اگر پدر (1) غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد (2) باید پسر بزرگتر قضا نماید (3).

این مسأله در رساله آیات عظام: مکارم و بهجت نیست

(1) (گلپایگانی، صافی، نوری:) و مادر..

(2) (سیستانی:) یا اجیر شده و نگرفته باشد، قضای آن بر پسر بزرگتر لازم نیست.

(3) (اراکی، نوری:) بنا بر احتیاط واجب باید پسر بزرگتر قضا نماید (نوری: ولی اگر برای روزه اجیر شده و نگرفته باشند، بر پسر بزرگ لازم نیست).

(گلپایگانی، صافی:) احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر قضا نماید.

(خوئی، زنجانی، تبریزی:) احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر قضا نماید ولی اگر برای روزه ای اجیر شده و نگرفته باشد قضای آن بر پسر بزرگ لازم نیست. (تبریزی: و نیز اگر قضای روزه جدّ بر پدر واجب بوده و پدر آنها را نگرفته بر پسر قضای آنها لازم نیست).

(فاضل:) مسأله اگر کسی که مُرده غیر از روزه رمضان روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد بنا بر احتیاط واجب آن را نیز پسر بزرگتر قضا نماید.

مسأله اختصاصی

(مکارم:) مسأله 1439 اگر ولی ّ میت نداند که میت قضای روزه بر ذمه دارد یا نه، واجب نیست برای او قضا بگیرد و اگر اجمالًا بداند مقداری قضای روزه بر ذمّه اوست باید به اندازه ای که یقین دارد به جا آورد و بیش از آن لازم نیست.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

نماز قضای پدر و مادر
۱. بر پسر بزرگتر واجب است که نمازهایی که از پدر و مادرش فوت شده و از روی طغیان و نافرمانی نبوده، بعد از مرگ آنها به جا آورد، بلکه اگر از روی طغیان و نافرمانی هم ترک کرده باشد بنابر احتیاط مستحب باید به همین طور عمل کند.

۲. اگر پدر یا مادری اصلاً نماز نخوانده باشد بنابر احتیاط واجب در این صورت هم قضای نمازها بر پسر بزرگتر واجب است.

۳. منظور از پسر بزرگتر، بزرگترین پسری که بعد از مرگ پدر و مادر در حال حیات است می‌باشد، بنابراین اگر پسر بزرگ – چه بالغ باشد یا غیر بالغ – قبل از پدر و مادر فوت کند تکلیف قضای نماز پدر و مادر بر پسر بزرگی واجب است که هنگام وفات آنها زنده باشد.

۴. ملاک واجب بودن قضای نماز پدر و مادر این است که فرزند مذکر از دیگر اولاد میت- اگر میت اولاد ذکور داشته باشد – بزرگتر باشد، بنابراین اگر فرزند بزرگ میت، دختر و فرزند دوم او پسر باشد قضای نمازهای پدر و مادر بر پسر که فرزند دوم است واجب است.

۵. هرگاه شخص دیگری نمازهای پدر و مادر را قضا کند از پسر بزرگتر ساقط می‌شود.

۶. بر پسر بزرگتر واجب است آن مقدار از نمازهایی را که یقین دارد از پدر و مادرش فوت شده است قضا کند و اگر نمی‌داند که از پدر یا مادرش نماز قضا شده یا نه، چیزی بر او واجب نیست و تفحص و جستجو نیز لازم نمی‌باشد.

۷. بر پسر بزرگتر واجب است که نمازهای پدر و مادرش را به هر صورتی که امکان دارد قضا کند و اگر از انجام آن حتی از اجیر گرفتن برای انجام آن هم عاجز باشد معذور است.

۸. کسی که خودش نماز قضا دارد و نماز پدر و مادر نیز بر او واجب شده، در انجام هر یک مخیَّر است و به عبارت دیگر هر کدام را اول به جا آورد صحیح است.

۹. اگر پسر بزرگتر پس از فوت پدر و مادر از دنیا برود بر دیگران تکلیفی نیست، بنابراین قضای نمازهای پدر و مادر بر پسر و یا برادر پسر بزرگتر واجب نمی‌شود. رساله آموزشی.

نماز قضاى پدر و مادر   مطابق با نظر مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي

 س 539: پدرم سکته مغزى نموده و مدت دو سال مريض بود و بر اثر سکته قادر به تشخيص خوب و بد نبود، يعنى قدرت تفکر و تعقل از او سلب شده بود. در اين دو سال نماز و روزه خود را انجام نداده است. آيا قضاى نماز و روزه او بر من که پسر بزرگ خانواده هستم، واجب است؟ البته مى‏دانم که اگر وى بيماريهاى مذکور را نداشت، قضاى نماز و روزه‏ هاى او بر من واجب بود. اميدوارم مرا در اين مسأله راهنمايى فرماييد.
ج: اگر ضعف عقلى وى به حدى که عنوان جنون بر آن صدق کند، نرسيده و در تمام اوقات نماز در حال اغماء نبوده است، قضاى نمازها و روزه‏ هاى فوت شده او بر شما واجب است، و گرنه چيزى از بابت آن بر شما نيست.

س 540: اگر شخصى فوت کند، چه کسى بايد کفّاره روزه او را بپردازد؟ آيا بر پسران و دختران وى دادن کفّاره واجب است يا شخص ديگرى هم مى ‏تواند آن را بدهد؟
ج: کفّاره روزه که بر پدر واجب است، اگر به نحو تخييرى بوده است، يعنى وى هم توانايى روزه گرفتن را داشته و هم اطعام را، در اين صورت اگر بتوان آن را از تَرَکه خارج کرد، از آن برداشت مى‏شود و در غير اين صورت بنا بر احتياط بر پسر بزرگتر واجب است که روزه را بگيرد.

س 541: مرد بزرگسالى به دلايل مشخصى از خانواده ‏اش جدا شده و برقرارى ارتباط با آنها براى او مقدور نيست. وى فرزند بزرگ خانواده هم هست و پدرش در اين مدت فوت کرده است و نمى‏ داند چه مقدار نماز قضا و غير آن بر عهده پدرش است و مال کافى هم براى اجير گرفتن در اختيار ندارد و خودش هم به علت سن زياد نمى‏تواند آنها را بجا آورد، وظيفه وى چيست؟
ج: قضاى نمازهاى پدر واجب نيست، مگر آن مقدارى که پسر بزرگتر يقين به فوت آن دارد و بر پسر بزرگتر واجب است که نمازهاى پدرش را به هر صورتى که امکان دارد، قضا نمايد و اگر از انجام آن حتى از اجير گرفتن براى انجام آن هم عاجز باشد، معذور است.

س 542: اگر فرزند بزرگ ميّت دختر و فرزند دوم او پسر باشد، آيا قضاى نمازها و روزه‏ هاى پدر و مادر بر اين پسر واجب است؟
ج: ملاک واجب بودن قضاى نماز و روزه پدر و مادر اين است که فرزند مذّکر از ديگر اولاد ذکور ميّت ـ اگر ميّت اولاد ذکور داشته باشد ـ بزرگتر باشد، و در فرض سؤال قضاى نماز و روزه پدر بر پسر که فرزند دوم پدر است، واجب است و قضاى نماز و روزه‏اى که از مادر فوت شده، نيز بنابر احتياط واجب است.

س 543: اگر پسر بزرگ چه بالغ باشد يا غير بالغ، قبل از پدر فوت کند. آيا قضاى نمازهاى پدر از فرزندان ديگر ساقط مى‏ شود؟
ج: تکليف قضاى نماز و روزه پدر بر پسر بزرگى واجب است که هنگام وفات پدر زنده باشد، هرچند فرزند اول يا پسر اول پدر نباشد.

س 544: من پسر بزرگ خانواده هستم. آيا واجب است براى خواندن نمازهاى قضاى پدرم، تا زنده است از او تحقيق کنم يا اين که بر او واجب است مرا از مقدار آن آگاه نمايد؟ در صورتى که مرا مطلع نکند، تکليف من چيست؟
ج: تفحص و سؤال بر شما واجب نيست، ولى بر پدر واجب است تا فرصت دارد خودش بخواند و اگر نتوانست وصيت نمايد. به هرحال پسر بزرگ مکلّف است که بعد از فوت پدرش، آن مقدار از نماز و روزه‏هايى را که يقين دارد از پدرش فوت شده است، قضا نمايد.

س 545: اگر شخصى فوت کند و همه دارايى او خانه‏ اى باشد که فرزندانش در آن سکونت دارند، و نماز و روزه بر ذمّه او باشد و پسر بزرگ او هم به علت کارهاى روزانه قادر به قضاى آن نباشد، آيا واجب است که اين خانه را بفروشند و نماز و روزه او را قضا نمايند؟
ج: در فرض مرقوم، فروش خانه واجب نيست، ولى قضاى نماز و روزه‏اى که به عهده پدر است، در هر حالى بر پسر بزرگتر واجب است، مگر در صورتى که ميّت وصيت به اجير گرفتن از ثلث ترکه ‏اش کرده باشد و ثلث ترکه هم براى انجام همه نماز و روزه ‏هاى او کفايت کند که در اين صورت ثلث ترکه بايد براى آن مصرف شود.

س 546: آيا اگر پسر بزرگ که قضاى نماز پدر بر عهده اوست، فوت نمايد، انجام آنها بر ذمّه وارث پسر بزرگ است يا اين که به پسر بعدىِ پدر (برادرِ پسر بزرگ) منتقل مى‏ شود؟
ج: قضاى نماز و روزه پدر که بر پسر بزرگ واجب است، با فوت وى پس از فوت پدرش، بر پسر و يا برادر او واجب نمى‏ شود.

س 547: اگر پدرى اصلاً نماز نخوانده باشد، آيا همه نمازهاى او قضا دارد و انجام آنها بر پسر بزرگ او واجب است؟
ج: بنا بر احتياط در اين صورت هم قضاى آنها واجب است.

س 548: پدرى که همه اعمال عبادى خود را عمداً انجام نداده است، آيا بر پسر بزرگ قضاى همه نمازها و روزه‏هايى را که پدرش انجام نداده و به پنجاه سال مى‏رسد، واجب است؟
ج: اگر ترک نماز و روزه بر اثر طغيان باشد، قضاى آنها بر پسر بزرگ واجب نيست. ولى در اين صورت هم احتياط در قضاى آنها ترک نشود.

س 549: اگر قضاى نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضاى نماز و روزه پدر هم برآن اضافه گردد، کدام يک مقدّم است؟
ج: در اين صورت مخيّر است و شروع به انجام هر کدام کند، صحيح است.

س 550: پدرم مقدارى نماز قضا دارد، ولى قدرت انجام آن را ندارد. آيا بر من که پسر بزرگ خانواده هستم، جايز است در زمان حيات پدرم نمازهاى فوت شده او را قضا نمايم و يا شخصى را اجير کنم تا آن را انجام دهد؟
ج: نيابت از شخص زنده براى انجام نماز و روزه قضا صحيح نيست. 

 

قضای نماز و روزه ی والدین توسط دختر به جای فرزند بزرگتر

س۱۵. اگر پسر بزرگ به هردلیلی نماز و روزه ی قضای پدر یا مادر را انجام ندهد، و دختر با رضایت خودش بجا بیاورد، یا از مال خودش اجیر بگیرد ، آیا از گردن پسر ساقط می شود؟ و دیگر گناهی برگردن او نیست؟

ج. در فرض مسأله نماز و روزه از گردن پسر ساقط می شود؛ و چیزی بر عهده ی او نیست.

نماز فوت شده پدر

سوال۶: شخصی در خواندن نمازهای قضای پدرش تعلل کرده است و اکنون معذور شده است و نمازهای خود را نیز نشسته می خواند، آیا بر او واجب است در صورت تمکن، برای نمازهای پدر اجیر بگیرد؟

جواب: اگر امید ندارد بتواند ایستاده بخواند، می‌تواند نشسته بخواند در هر صورت می تواند برای قضای نمازهای پدر اجیر بگیرد.

 

نماز قضای پدر

سؤال۵: با توجه به اینکه نماز قضای پدر بر پسر بزرگ واجب است، اگر پسر نتوانست ایستاده بخواند، آیا می تواند نشسته بخواند یا باید حتما اجیر بگیرد؟ اگر تمکن مالی برای اجیر گرفتن نداشت چطور؟

 جواب: اگر نمازهای خود را نشسته می خواند و به بهبودی در آینده امید ندارد، می تواند نمازهای قضای پدر را نشسته بخواند و لازم نیست اجیر بگیرد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

نماز قضاى پدر (که بر پسر بزرگتر واجب است)

مسأله ۱۶۶۳. اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد با شرایطی که ذکر می‌شود بر پسر بزرگترش بنابر احتیاط، واجب است که بعد از مرگش آن را به جا آورد یا برای او اجیر بگیرد.

شرایط واجب شدن نماز قضای پدر بر پسر بزرگتر

شرط اول: پدر نماز را از روی عذر ترک کرده باشد

مسأله ۱۶۶۴. در صورتی نماز قضای پدر بر پسر بزرگتر، بنابر احتیاط، واجب است که پدر آن را از روی عذر ترک کرده باشد، مثل اینکه فراموش کرده یا خواب مانده باشد یا آنکه نمازهایی که خوانده به دلیل ندانستن مسأله شرعاً باطل باشد و این در حالی بوده که وی در فراگیری مسأله کوتاهی نکرده باشد (جاهل قاصر باشد)؛ اما چنانچه نمازهایی را عمدا ترک کرده یا به علّت ندانستن مسأله‌ای که در فراگیری آن کوتاهی کرده نمازش باطل بوده، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست.

شرط دوّم: پدر در زمان حیات توانایی انجام قضای نماز را داشته باشد

مسأله ۱۶۶۵. اگر پدر نمی‌توانسته قضای نماز را – هرچند با عمل به وظیفه نماز اضطراری مثل نماز نشسته یا خوابیده برای کسی که نمی‌تواند ایستاده نماز بخواند – انجام دهد و در همان حال ناتوانی فوت شده است، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست.[ مثل اینکه نماز صبح خواب مانده و بعد از طلوع آفتاب در همان حالت خواب از دنیا رفته است.]

شرط سوم: پدر وصیّت نکرده باشد که برای او اجیر بگیرند

مسأله ۱۶۶۶. اگرمیّت وصیّت كرده باشد كه برای نماز او اجیر بگیرند، چنانچه وصیت او نافذ باشد، مثل اینکه از ثلث مالش وصیّت کرده باشد، بر پسر بزرگتر قضاء واجب نیست و واجب است مطابق با وصیّت برای خواندن نمازهای قضای او اجیر بگیرند.

شرط چهارم: پسر بزرگتر هنگام وفات پدر، مجنون یا نابالغ نباشد

مسأله ۱۶۶۷. اگر پسربزرگتر موقع مرگ پدر، نابالغ یا دیوانه باشد، وقتی كه بالغ شد یا عاقل گردید، بر او واجب نیست نماز پدر را قضاء نماید.

شرط پنجم: پسر بزرگتر شرعاً از ارث بردن ممنوع نباشد

مسأله ۱۶۶۸. اگر پسر بزرگتر به علّت یکی از اسباب محروم شدن از ارث مثل قتل پدر، شرعاً ارث نبرد، خواندن نمازهای قضای پدر بر او واجب نیست.

شرط ششم: پسر بزرگتر معلوم باشد

مسأله ۱۶۶۹. اگر معلوم نباشد كه پسر بزرگتر كدام فرد است، قضای نماز پدر بر هیچ كدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است كه نماز او را بین خودشان قسمت كنند یا برای انجام آن قرعه بزنند.

مسأله ۱۶۷۰. منظور از پسر بزرگتر، بزرگ‌ ترین پسری است که در هنگام وفات و مرگ پدر زنده باشد. بنابراین به عنوان مثال، پدری که دو پسر دارد، ولی پسر بزرگترش در حال حیات پدر، فوت شده، هنگامی که پدر می‌‌میرد پسر دیگر وی که زنده است، پسر بزرگتر محسوب می‌‌شود.

مسأله ۱۶۸۱ ـ بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر ـ بنا بر احتیاط لازم ـ باید قضای روزه ماه رمضان او را به تفصیلی که در نماز در مسأله (۱۳۷۰) گفته شد بجا آورد، و می‌تواند بجای هر روز (۷۵۰ گرم) طعام را به فقیری بدهد هرچند از مال میت اگر ورثه راضی باشند.

مسأله ۱۶۸۲ ـ اگر پدر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد، یا اجیر شده و نگرفته باشد، قضای آن بر پسر بزرگ‌تر لازم نیست.

منبع: سایت هدانا برگرفته از رساله توضیح المسائل آیت الله سیستانی.

• ويژه نامه احكام نماز
• نماز قضا
• خواندن نماز مستحبی با داشتن نماز قضا
• اگر تعداد نماز قضا را نمی داند
• رعایت ترتیب در نماز قضا
• احکام نماز قضا میت
• نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود
• نماز با تيمم خوانده شده را بايد قضا كرد

---

---

كليد: نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قض نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادراى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر نماز قضاى پدر و مادر