فكر كردن به نامحرم

فكر گناه

پرسش 4 . آيا فكر كردن به برخوردهايى كه با نامحرم داشته ايم گناه است و راه مبارزه با اين افكار چيست؟

در ابتدا گفتنى است؛ فكر گناه از جهت فقهى و حقوقى گناه نيست اما از جهت اخلاقى خطا و ناصواب است، زيرا يكى از كانون هاى تصميم گيرى در وجود آدمى، فكر و انديشه است. در حقيقت فكر سالم، ثمره و بازده سالم، و فكر آلوده، بازده ناسالم و آلوده به دنبال دارد.
امام على عليه السلام مى فرمايد: «من كثر فكره فى المعاصى دعته اليها»54؛ «كسى كه زياد درباره گناه فكر كند، او را به گناه سوق مى دهد».

تفاوتى كه ميان گناه در قانون هاى اجتماعى و مذهبى وجود دارد، اين است كه در جامعه تمام كيفرها به عمل مربوط مى شود و تا شخصى به گناهى دست نزند، تحت پيگيرد كيفرى و قانونى قرار نمى گيرد، اما در فرهنگ اسلامى، امامان معصوم عليهم السلام ما را از انديشه و فكر گناه نيز برحذر داشته اند.
به ديگر سخن، اسلام در پى آن است تا گناه را از سرچشمه بخشكاند و آلودگى را در نطفه خفه كند و در حقيقت پايه اعمال را از نظر كيفر و پاداش روى انديشه و نيت افراد بنا نهاده اند! در اين راستا حضرت عيسى عليه السلام ضمن گفتارى به حواريون فرمود:

«موسى بن عمران عليه السلام به شما دستور داد تا زنا نكنيد، ولى من به شما امر مى كنم كه روح خود را به زنا خبر ندهيد (فكر زنا نكنيد) تا چه رسد به انجام آن! زيرا كسى كه روح و فكرش را به زنا خبر دهد، مانند كسى است كه در اطاق رنگينى آتش روشن كند، دود آتش نقشه هاى رنگين آن اطاق را كثيف مى كند، گرچه خانه را نسوزاند!».55

يعنى، فكر گناه، كانون تصميم گيرى وجود انسان را آلوده كرده و چنين كانونى به تاريكى گناه نزديك تر است تا به سفيدى اطاعت الهى!

فرد مسلمانى در يكى از جنگ ها به دست كفّار به قتل رسيد و بعد به «قتيل الحمار»؛ «كشته راه خر» معروف شد. علت اين نامگذارى به اين بود كه هدف او از نبرد، غنيمت بردن الاغ شخص كافر بود اما متأسفانه خودش كشته شد.56

ناگفته نماند كه نيّت گناه دو صورت دارد:

يكم، به معناى خطور قلب است كه گاهى بى اختيار بر قلب خطور كرده و استقرارى ندارد؛ و اين قسم حرمت نداشته و مورد مؤاخذه نيست و سؤال مورد نظر هم از همين نوع است.
دوم، به معناى عزم و تصميم جدى بر گناه كه به دنبال آن، عملى در خارج صورت پذيرد. و مقصود از رواياتى كه آن را گناه و مورد بازخواست دانسته اند همين قسم دوم است كه به صورت جدى تصميم بر گناه بگيرد.

در ضمن شمارى از راه كارهاى مبارزه با اين افكار عبارتند از:
1. شركت نكردن در مجالسى كه حريم مرد و زن نامحرم رعايت نمى شود، به خصوص پرهيز جدى از مكان هاى خلوت كه مانع از ورود ديگران است.

2. در صورت حضور در چنين جمعى، از دقت و ريزبينى نسبت به افراد نامحرم دورى جستن.

3. ياد پروردگار متعال در همه احوال، چه در برخورد با حلال و چه هنگام نزديكى به حرام.

4. برنامه ريزى بهينه در استفاده از سرمايه گرانمايه عمر، در بخش هاى گوناگون اجتماعى، مذهبى، فرهنگى، ورزشى، تفريح هاى سالم و…، كه بهترين فرصت براى وسوسه ها و راه يابى شيطان زمان هاى خالى از برنامه است.

5. گزينش دوستان و افراد شايسته، كه هم در امور دنيوى و هم در جنبه آخرتى يار و مددكار انسان باشند.
در پايان بايد گفت: اگر دل از اخلاق فاضله و ياد و ذكر الهى تهى شود، مأمن و محل استقرار شيطان مى شود: «وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ»57؛ «هر كه از ياد خداى رحمان روى گرداند، شيطانى را برانگيزيم تا قرين وى باشد».

آن دل كه به ياد تو نباشد دل نيست
قلبى كه به عشقت نطپد جز گِل نيست
آن كس كه ندارد به سر كوى تو راه
از زندگى بى ثمرش حاصل نيست58

• 54. ميزان الحكمه، ج 3، ص 2465.
• 55. مجلسى، بحارالانوار، ج 14، ص 331.
• 56. ملا محمدمهدى نراقى، جامع السعادت، ج 3، س 113.
• 57. زخرف 43، آيه 36.
• 58. امام خمينىره، ديوان اشعار، ص 199.
•  منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، گناه و توبه.

ویژه نامه آداب و اعمال اسلامی