از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد

در نوشتار قبل موضوع «روزه گرفتن با وجود ضرر یا احتمال آن» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.

ملاك متوجه شدن ضرر روزه براي شخص اينست كه : 1- واقعا يقين داشته باشد كه روزه براي او ضرر دارد. 2- خوف ضرر عقلايي داشته باشد يعني بترسد از اينكه اگر روزه بگيرد آسيب مي بيند و يا بيماري او تشديد مي شود. بنابراين اگر كسي اين موارد براي او متحقق شود نبايد روزه بگيرد و روزه گرفتن براي او  حرام خواهد بود.

معیار ضرر در روزه

سوال: آیا احتمال ضرر، مجوز ترک روزه مى‌شود، یا اطمینان به ضرر لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟

پاسخ همه مراجع (به جز تبریزى، سیستانى و وحید): آنچه که باعث افطار روزه مى‌شود، خوف ضررى است که منشأ عقلایى داشته باشد و میزان در مقدار آن، عرف عقلا است؛ به گونه‌اى که اثر مترتب بر روزه را ضرر بدانند.1
آیات عظام تبریزى، سیستانى و وحید: آنچه که باعث افطار روزه مى‌شود، خوف ضررى است که منشأ عقلایى داشته باشد و مقدار ضرر، باید قابل توجه باشد.2

1-[ توضیح‌المسائل مراجع، م ۱۷۴۳، ۱۷۴۴.]

2-[ تبریزى، سیستانى، وحید، منهاج الصالحین، شرایط صحة الصوم، م ۱۰۲۹.]

منبع: سایت هدانا،پرسمان.

ترس از ضرر
ملاك تشخيص روزه‌ى ضررى

178. مادرم به بيمارى شديدى مبتلاست و پدرم نيز از ضعف جسمانى رنج مى‌‏برد و در عين حال هر دو روزه مى‌‏گيرند که گاهى مشخص است که روزه باعث تشديد بيمارى آن‌ها مى‌‏شود، تا کنون نتوانسته‌‏ام آن‌ها را قانع کنم که لااقل هنگام شدت بيمارى روزه نگيرند. خواهشمنديم ما را در مورد حکم روزه آن‌ها راهنمايى فرماييد.
ج) ملاک تأثير روزه در ايجاد بيمارى يا تشديد آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخيص خود روزه‌دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براى او ضرر دارد يا خوف ضرر داشته باشد و در عين حال بخواهد روزه بگيرد، روزه گرفتن براى وى حرام است.

افطار روزه به‌خاطر ترس از ضرر

179. اگر فردى به‌خاطر عذرى قوى، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نيست و به همين دليل روزه نگيرد، ولى بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمى‌ دارد؟
ج) اگر افطار عمدى روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وى باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر او واجب است.

اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلايى داشته باشد، کفّاره واجب نيست، ولى قضا بر او واجب است. استفتائات مقام معظم رهبري.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

وظیفه شخص در صورت اثبات عدم ضرر روزه با تجربه بر خلاف نظر طبیب [روزه های حرام]

پرسش : چنانچه طبیب فردی را منع کرده باشد از روزه گرفتن، اما خودش با تجربه اطمینان پیدا کرده که روزه برای او ضرر ندارد، در این صورت وظیفه ی او چیست؟

پاسخ : اگر طبیب بگوید روزه ضرر دارد امّا او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد، باید روزه بگیرد و در صورت معلوم نبودن ضرر، مى‏تواند یکى دو روز تجربه کند و بعد طبق دستور عمل نماید.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی .

مسأله ۱۹۱۴. اگر انسان یقین یا اطمینان داشته باشد كه روزه برایش ضرر قابل توجّهی دارد (ضرری که معمولاً تحمّل نمی‌شود) یا اینکه چنین ضرری را احتمال بدهد و از آن احتمال، ترس برای او پیدا شود، چنانچه احتمال او در نظر افراد عاقل بجا باشد، واجب نیست روزه بگیرد؛ بلكه اگر آن ضرر موجب هلاكت و مرگ یا جنایت بر نفس – مثل نقص عضو – شود، روزه گرفتن برای او حرام است و در واجب نبودن روزه فرقی نیست که روزه موجب پیدایش بیماری و ضرر قابل توجّه گردد یا موجب شدیدتر شدن آن یا طولانی شدن دوره درمان آن گردد.

شایان ذکر است دخترانی که تازه به سنّ بلوغ رسیده‌اند و نیز افراد دیگر، چنانچه روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان برای آنان ضرر قابل توجّه دارد و موجب مریض شدن آنان می‌شود یا می‌ترسند مریض شوند، احکام مریض در مورد آنان جاری می‌شود؛ امّا اگر روزه گرفتن برای آنان ضرر ندارد، ولی مثلاً به علّت طولانی بودن روز یا شدّت گرما، تمام کردن روزه برای آنان سختی فوق العاده‌ای دارد که معمولاً چنین سختی قابل تحمّل نیست، باید به قصد قربت مطلقه روزه بگیرند و هنگامی که به علّت ضعف شدید یا احساس تشنگی زیاد، ادامه روزه ماه مبارک رمضان بر آنان فوق العاده سخت شد، می‌توانند آب بیاشامند یا غذا بخورند؛ ولی بنابر احتیاط واجب در خوردن و آشامیدن، تنها به مقدار ضرورت اکتفاء نمایند و در بقیّه روز از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند پرهیز نمایند؛ هرچند در هر صورت، با خوردن یا آشامیدن، روزه آنان، باطل می‌شود.

و اگر آنان می‌‌توانند با استفاده از راه‌‌های معمول برای تقویت، مثل سحری مُقوّی خوردن یا کاهش فعالیت بدنی در طی روز یا استراحت بیشتر بدون داشتن ضرر و سختی فوق العاده روزه ماه مبارک رمضان را بگیرند، این کار لازم است.

۱.قصد قربت مطلقه: یعنی خصوص روزه واجب را نیّت نکند؛ بلکه ازمبطلات روزه پرهیز کند و قصدش از این کار به طور کلّی قربةً الی اللّه باشد.

مسأله ۱۹۱۵. كسی كه می‌داند یا اطمینان دارد روزه برای او ضرر قابل توجّهی ندارد، هرچند پزشک بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد و كسی كه یقین یا گمان دارد یا احتمال معقول می‌دهد كه روزه برایش ضرر قابل توجّهی دارد، هرچند پزشک بگوید ضرر ندارد، واجب نیست روزه بگیرد و جایز است افطار نماید؛ بلکه اگر ضرر مورد احتمال یا مورد اطمینان در حدّ حرام باشد، واجب است روزه نگرفته و افطار نماید و در غیر صورت ضرر حرام، فرد می‌تواند رجاءً روزه بگیرد و چنانچه بعد معلوم شود که روزه برای او ضرر قابل توجّه نداشته، روزه‌اش صحیح است.

مسأله ۱۹۱۷. ضررهای خفیف و مختصر، باعث نمی‌شود افطار روزه جایز شود و با وجود این گونه ضررها روزه بر فرد واجب است؛ بنابراین اگر روزه باعث می‌شود مختصری تغییر در مزاج فرد ایجاد شود یا اندکی دمای بدنش افزایش یابد یا احساس ضعف و سستی در بدنش نماید یا باعث کاهش نور چشم به مقدار معمول گردد، به گونه‌ای که یکی دو ساعت بعد از افطار این موارد به کلّی برطرف گردد و نیز سایر ضررهای خفیفِ مانند این‌ها، که افراد عاقل از آن پرهیز نمی‌کنند و عرف مردم معمولاٌ آن را تحمّل می‌نمایند، چنین مواردی عذر شرعی محسوب نشده و روزه بر این افراد واجب است. رساله جامع آيت الله سيستاني .

*- ويژه نامه احكام روزه

آيا استفاده از عطر در روزه اشكال دارد

اگر باطل شدن روزه اختياري نباشد

رساندن غبار غليظ به حلق در حال روزه

كيفيت نيت روزه چگونه است

چه كارهايي روزه را باطل مي كند از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد  از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد  از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر روزه ضرر دارد روزه  احكام روزه  مضرات روزه  از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد  از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد  از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد از كجا متوجه شويم روزه براي ما ضرر دارد