مقدار خم شدن رکوع و گذاشتن دست بر زانو

[ در هر رکعت بعد از قرائت باید به اندازه ای خم شود]

مسأله 1022 در هر رکعت بعد از قرائت باید (1) به اندازه ای خم شود که بتواند دست را (2) به زانو بگذارد و این عمل را رکوع می گویند. (3)

(1) (زنجانی:) باید به قصد خضوع..

(2) (سیستانی:) بتواند سر همه انگشت هایش را از جمله ابهام..

(3) (مکارم:) بلکه احتیاط واجب آن است که کف دستها را بر زانو بگذارد.

[ اگر به اندازه رکوع خم شود]

مسأله 1023 اگر به اندازه رکوع خم شود، ولی دستها را (1) به زانو نگذارد (2) اشکال ندارد (3).

(1) (سیستانی:) سر انگشتان را..

(2) (فاضل:) خلاف احتیاط است پس احتیاط آن است که دستها را به روی زانو بگذارد گر چه ظاهر این است که واجب نیست.

(3) (صافی:) اگر چه احتیاط مستحب این است که دستها را به زانو بگذارد.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1022.

[ هر گاه رکوع را به طور غیر معمول به جا آورد]

اشاره

مسأله 1024 هر گاه رکوع را به طور غیر معمول به جا آورد، مثلًا به چپ یا راست خم شود (1)، اگر چه دستهای او به زانو برسد، صحیح نیست (2).

این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست

(1) (سیستانی:) یا زانوها را به جلو بیاورد..

(2) (زنجانی:) بنا بر احتیاط.

مسأله اختصاصی

(فاضل:) مسأله 1044 قیام متصل به رکوع واجب و رکن است یعنی این که نماز گزار باید از حالت ایستاده با قصد رکوع برای رکوع خم شود لذا اگر به قصد کار دیگری خم شود مثلًا برای برداشتن چیزی یا به قصد سجده خم شود و متوجه شود که رکوع نکرده در این صورت باید مستقیم بایستد و بعد رکوع برود و اگر قبل از ایستادن رکوع به جا آورد چون قیام متصل به رکوع را مراعات نکرده نمازش باطل است.

[ خم شدن باید به قصد رکوع باشد]

مسأله 1025 خم شدن باید به قصد رکوع باشد (1)، پس اگر به قصد کار دیگر مثلًا برای کشتن جانور خم شود (2) نمی تواند آن را رکوع حساب کند (3) بلکه باید بایستد دوباره برای رکوع خم شود و به واسطه این عمل، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمی شود.

(1) (بهجت:) رکوع باید با قصد باشد اگر چه بعد از خم شدن پدید آید..

(زنجانی:) خم شدن باید به قصد خضوع باشد..

(2) (بهجت:) و قصد رکوع بعد از خم شدن بوجود آمد بنا بر اظهر کافی است. [پایان مسأله]

(3) (مکارم:) بنا بر این اگر بدون این قصد خم شود، نمی تواند آن را رکوع حساب کند بلکه باید بایستد و به قصد رکوع خم شود.

[ کسی که دست یا زانوی او با دست و زانوی دیگران فرق دارد]

مسأله 1026 کسی که دست یا زانوی او با دست و زانوی دیگران فرق دارد، مثلًا دستش خیلی بلند است که اگر کمی خم شود به زانو می رسد یا زانوی او پایین تر از مردم دیگر است که باید خیلی خم شود تا دستش به زانو برسد، باید به اندازه معمول خم شود.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

رکوع
الف) معنای رکوع و حکم آن: در هر رکعت، بعد از قرائت یک رکوع واجب است، و رکوع یعنی خم شدن به اندازه‌یی که بتواند دستها را به زانو بگذارد.
توجه:
اگر بعد از رسیدن به حد رکوع و آرام گرفتن بدن، سر بر دارد و بار دیگر به قصد رکوع خم شود، نمازش باطل است؛ (چون رکوع، رکن است و زیاد شدن آن نماز را باطل می‌کند).

ب) واجبات رکوع:
۱. خم شدن به اندازه‌یی که بتواند دستها را به زانو بگذارد
۲. ذکر
۳.  آرامش بدن در حال گفتن ذکر رکوع
۴. ایستادن بعد از رکوع
۵. آرامش بدن بعد از رکوع

۱. خم شدن به اندازه‌یی که بتواند دستها را به زانو بگذارد:
۱. در هر رکعت بعد از قرائت باید به اندازه‌یی خم شود که بتواند دست را بر زانو بگذارد، و اگر سر انگشتها هم به زانو برسد کافی است.
۲. احتیاط (واجب) آن است که در حال رکوع دستها را بر زانو بگذارد.
۳. خم شدن باید به قصد رکوع باشد، پس اگر به قصد کاری دیگر مثلاً برای کشتن جانوری یا برداشتن چیزی خم شود نمی‌تواند آن را رکوع حساب کند، بلکه بایستد و دوباره برای رکوع خم شود، و به واسطه‌ی این عمل، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمی‌شود.
۴. کسی که در حال نشسته رکوع می‌کند، کافی است به قدری خم شود که صورتش محاذی زانوها برسد.
۲. ذکر:
ذکر واجب در رکوع عبارت است از یک‌بار گفتن «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ» یا سه بار گفتن «سُبْحَانَ اللهِ» و اگر به جای آن، ذکر دیگری از قبیل «اَلْحَمْدُ لِلّهِ» و «اَللهُ اَکْبَرُ» و غیر آن را به همان مقدار بگوید نیز کافی است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

ويژه نامه احكام نماز 

• مستحبات قرائت حمد و سوره در نماز
• اگر شک کند که یک آیه یا کلمه را درست گفته
• اگر شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده
• تسبیحات اربعه یا حمد در رکعت سوم و چهارم
• یک کلمه از حمد و سوره را اشتباه بخواند
• گرفتن پول و مزد در برابر آموزش نماز