حکم رفتن به زیارت ائمه بدون اجازه همسر از نظر مراجع تقلید

برای سفر به اتبات و عالیت اگر همسری رضایت نداشته باشد که زنش به تنهایی برود تکلیف چیست ؟ در کل حکم رفتن به زیارت ائمه بدون اجازه همسر چه می تواند باشد؟

در انجام واجبات (مثل نماز و روزه) و ترک محرمات اجازه‏ ى شوهر شرط نیست. بلى براى بیرون رفتن از منزل باید از شوهر اجازه بگیرد و اگر از رفتن به محلى مانند حرم ائمه(علیهم السلام) و یا سفر عمره مستحب؛ او را منع کند نباید برود ولی چنانچه حج واجب بر عهده زن باشد شوهر نمی تواند مانع شود و اجازه اش لازم نیست.
اهم موارد اطاعت از شوهر براى زن در موارد زیر است:
۱- اگر مانع شرعى مانند عادت ماهانه و روزه‏ داری ندارد و شوهر درخواست همخوابی کرد واجب است اطاعت کند.
۲- اگر او را از رفتن به مکانى منع کرد واجب است اطاعت نماید.
در موارد مستحبات اگر حقوق شوهر با هر عمل مستحبى تزاحم پیدا کند بایستى‏آن عمل ترک و حقوق شوهر رعایت گردد البته در مورد حقوق زن نیز مسئله به همین صورت است یعنى اگر حقوق زن با هر عمل مستحبى شوهر تزاحم پیدا کند بایستى‏آن عمل ترک و حقوق زن رعایت گردد.
۳- اگر زن بخواهد به سفر واجب مانند حج برود اجازه یا منع شوهر اثری ندارد و در صورت جمع بودن همه شرایط استطاعت زن باید حج را انجام دهد و در این صورت اجازه شوهر شرط نیست. همین طور برای یاد گرفتن واجبات دینی یا معالجه در صورتی که امکان آن در منزل فراهم نباشد زن می تواند بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود. همچنین برای فرار از خطر جانی و مانند آن.
با توجه به آن که هر اجتماعی هر چند کوچک , باید دارای مدیر و مسئولی باشد, خانواده نیز – که سنگ زیرین اجتماع و هسته اولیه آن است – از این قاعده مستثنی نیست و در نظام خانوادگی اسلام , مسئولیت اداره و تأمین نیازمندی های خانواده , بر دوش مرد نهاده شده است ; لیکن این به معنای حاکمیت او بر زن نیست ; بلکه نوعی مسئولیت است.
در موارد زیر خارج شدن زن از منزل نیاز به اجازه شوهر ندارد:
الف ) خارج شدن برای یاد گرفتن معارف و واجبات و محرمات دینی در صورتی که در منزل امکان یاد گرفتن نباشد.
ب ) خارج شدن برای معالجه بیماری در صورتی که امکان معالجه در منزل نباشد.
ج ) برای فرار از خطر جانی , مالی , آبرویی .
د ) برای انجام واجبات عینی که موقوف بر خارج شدن است مثل حج واجب یا نجات جان انسانی .
ه ) چنانچه ماندن در منزل باعث عسر و حرج غیرقابل تحمل باشد.
و ) اگر در ضمن عقد ازدواج با شوهر شرط کرده باشد که برای کار و امثال آن از خانه خارج شود و شوهر هم شرط را پذیرفته باشد.
ز ) مجبور باشد برای تأمین مخارج و معاش از منزل خارج شود در صورتی که شوهر قدرت بر تأمین مخارج ندارد و یا اگر قدرت دارد مخارج زن را ندهد.
ولی باید توجه داشت که موارد مذکور به عنوان قانون در شریعت بیان شده اند و در جایی که تفاهم و هم دلی و صمیمیت باشد در نظام خانواده نوبت به قانون نمی رسد. اصولا چنین قانون هایی در زندگی زناشویی هنگام اختلاف ها بیان می شود تا هر یک از زن و مردی که با یکدیگر ناسازگاری دارند ملزم به رعایت آن گردند و اختلاف شدت پیدا نکند. در غیر این صورت زن و شوهر یک روح در دو بدن هستند و از هر لحاظ غم خوار و دلسوز یکدیگرند و چه خوب گفته اند که زن و شوهر شریک زندگی هم هستند و دو مونس و شریک غمخوار بیشتر به ایثار و راضی نگهداشتن یکدیگر می اندیشند نه به حد و مرزهای قانونی و وظیفه های خشک.

در کل یکی از قوانین مربوط به ازدواج، حکم خروج زن از منزل با اجازه یا بدون اذن همسر است. حکم کلی این مسئله اجازه زن از همسر است، اما بر اساس فتاوای علمای عصر حاضر، زن در مسائلی مثل کسب معارف اعتقادی، به مقدار لازم و ضروری، برای فراگیری وظایف شرعی الزامی،  معالجه بیماری، فرار از ضررهای جانی و مالی و عرضی، خروج برای انجام واجبات عینی که موقوف بر خروج از منزل است  مانند سفر حج و … بدون اذن همسر می‌تواند اقدام کند.

فتاوای هر یک از مراجع عظام تقلید در این باره را در ادامه می‌خوانید.

سؤال: مواردی که زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود چیست؟

امام خمینی(ره):
اذن همسر لازم است مگر شرط ضمن عقد کرده باشد یا به خاطر کار واجبی از منزل خارج شود.
اجازه شوهر در حج واجب شرط نیست. (استفتائات، ج۳، ص ۱۴۸، س ۸۱۰)

رهبر معظم انقلاب:
موردی که انجام واجب شرعی با ضرورت های عقلی متوقف بر خروج از منزل باشد مانند سفر حج یا کسب درآمد برای اداره زندگی، اذن لازم نیست.

آیت‌الله اراکی(ره):
چنانچه نتواند معاش خود را تهیه کند، مگر این که بی اجازه شوهر از خانه خارج شود اطاعت از شوهر واجب نیست.
اذن زوج برای زوجه در حج واجب شرط نیست.
(توضیح المسائل، ص۴۴۸، م ۲۴۳۰، العروه الوثقی، ج۲، ص ۲۸۲، م ۷۹)

آیت‌الله بهجت:
برای امری که وجوب عینی و تعیینی شرعی داشته باشد نه کفائی و تخییری و یا علم به رضایت شوهر داشته باشد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعه الزهراء قم)

آیت‌الله تبریزی(ره):
خارج شدن زن از منزل باید با اذن شوهر باشد و بدون اذن شوهر حتی اگر خارج شدن منافات با حق شوهر نداشته باشد بنابر احتیاط جایز نیست مگر اینکه برای امر لازمی مثل تعلّم حکم شرعی در مسجد که موقوف به خارج شدن از منزل است یا خرید نفقه از بیرون از منزل خارج شود والله العالم.

آیت‌الله سیستانی:
مواردی که خروج واجب است یا ضروری است یا برای کسب نفقه است در فرضی که شوهر نفقه نمی دهد و از موارد اول است خروج کارمند زن برای انجام کار اداری است اگر پیش از ازدواج اجیر بوده یا بعد از آن و با اجازه زوج.
استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعه الزهراء قم)

آیت‌الله شبیری زنجانی:
نباید بدون عذر شرعی بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود، چنانچه زن ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند و با اطاعت شوهر تهیه معاش برای وی ممکن نباشد در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر واجب نیست و در حج واجب هم اذن همسر شرط نیست.
(توضیح المسائل، ج۲، ص ۲۰۴، م ۲۴۲۱، ۲۴۲۵)
(مناسک حج، ۱۴۱۲هـ ق، ص ۲۱، م۹)

آیت‌الله صافی گلپایگانی:
اگر ناچار است زن خودش معاش را تهیه کند، و نمی تواند با اطاعت شوهر تهیه معاش کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر به او واجب نیست ولی احتیاط آن است که از حاکم شرع هم اذن بگیرد و در حج واجب اذن همسر شرط نیست. (توضیح المسائل، ص ۴۸۹، م ۲۴۲۵، استفتائات حج، ۱۴۲۲ هـ ق، ص ۲۵، س ۵۸)