صبر جمیل چیست و در کدام سوره آمده است؟

حتماً شما هم شنیده‌اید که وقتی مصیبتی به کسی وارد می‌شود برای او طلب صبر جمیل می‌کنند. آیا می‌دانید که صبر جمیل چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ چه کنیم که صبر ما در برابر مشکلات صبر جمیل به حساب بیاید؟ چه کسانی صبر جمیل داشته‌اند؟ پاسخ تمامی این سوالات را در این مطلب خواهید یافت.

صبر جمیل به معنای شکیبایی زیباست و به صبر و استقامتی گفته می‌شود که برای خدا باشد و تداوم داشته باشد. در صبر جمیل ناامیدی راه ندارد و بی‌تابی و شیون و زاری با آن همراه نمی‌شود. صبر جمیل همان شکیبایی انسان در برابر حوادث دشوار وآزمایش‌های سخت الهی است که می‌تواند روح انسان را پخته کند.
پیامبر (ص) درباره صبر جمیل فرموده‌اند: «صبری است که در آن شکایتی نباشد.»
بعضی هم صبر جمیل را این طور تعریف کرده‌اند: «صبر جمیل آن است که شکایت نزد خلق در آن نباشد و از آن ‏جمیل‌تر این که عرض حال خود به خالق کند و با این عرض حال و پناه آوردن به او، حق عبودیت را انجام دهد.» همان‌طور که حضرت یعقوب وقتی به او گفتند که این‌قدر یاد یوسف نکن، فرمود: «من غم و اندوهم را تنها به خدا می‌گویم نه به دیگران و از خدا چیزهایی می‌دانم که شما نمی‌دانید.» (آیه ۸۶ سوره یوسف)

اصطلاح صبر جمیل در آیه ۵ سوره معارج آمده است:

«فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِیلًا»

«پس صبر جمیل پیشه کن»

صبر جمیل صبری است که پیامبران، مؤمنان و متقین در زندگی‌شان داشتند. در ادامه نمونه‌هایی از صبر جمیل را در زندگی انبیا و مؤمنان می‌خوانیم:
صبر حضرت ایوب در برابر رنج‌ها و بیماری‌هایی که گرفتار آن شده بود.
صبر حضرت یعقوب در برابر فراق حضرت یوسف
صبر حضرت اسماعیل وقتی که به قربانگاه برده می‌شد
صبر حضرت ادریس در برابر قومش
صبر پیامبر اسلام (ص) در برابر تمسخر و شکنجه کفار
صبر امام علی (ع) در برابر حقی که از ایشان پایمال شد
صبر امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) در روز عاشورا

 در آیات قرآنی آمده است که حضرت یعقوب در فراق حضرت یوسف سال‌ها اشک ریخت تا این که دید چشمانش را از دست داد آیا این شیون و زاری در تضاد با مفهوم صبر جمیل نیست؟

در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که قلب انسان کانون عواطف است و گریه کردن در فراق فرزند دلبند اصلاً جای تعجب ندارد. مهم آن است که در این برهه حساس کنترل خود را از دست ندهیم و کلامی را به زبان نیاوریم یا کاری را انجام ندهیم که رضای خداوند در آن نباشد. چنانچه خود حضرت یعقوب در آیه ۱۸ سوره یوسف می‌گوید:

همان گونه که پیامبر اسلام (ص) هم در هنگام مرگ فرزندش ابراهیم گریه کرد و فرمود: «چشم می‌گرید و قلب اندوهناک می‌شود ولی چیزی که خدا را به خشم آورد نمی‌گویم.» و در جای دیگری فرمود: «این گریه (بی‌تابی) نیست بلکه این رحما (گریه عاطفی) است.»

وقتی مصیبتی به کسی وارد می‌شود از خداوند برای او طلب «صبر جمیل و اجر جزیل» می‌کنند. این اصطلاح به معنی آن است که فرد مصیبت دیده صبری داشته باشد که در آن ناشکری دیده نشود و خداوند اجر فراوان و پایدار به او بدهد.