فراموشی در شستن قسمتی از بدن در غسل

[اگر بعد از غسل بفهمد جایی از بدن را نشسته]

مسأله ۳۶۴ اگر بعد از غسل بفهمد جایی از بدن را نشسته و نداند کجای بدن است باید دوباره غسل کند. (۱)

این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست

(۱) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) دوباره شستن سر لازم نیست و فقط هر جایی را از بدن که احتمال می‌دهد نشسته، باید بشوید.

(زنجانی:) مسأله اگر بعد از غسل بفهمد که جایی را نشسته و نداند از بدن است یا سر و گردن بنا بر احتیاط قسمتی از سر را که احتمال می‌دهد نشسته، بشوید و سپس دوباره همه بدن را بشوید.

[ اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته]

مسأله ۳۶۵ اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته (۱)، چنانچه از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار کافی است. و اگر از طرف راست باشد باید (۲) بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید. (۳) و اگر از سر و گردن باشد باید (۴) بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید. (۵)

(۱) (بهجت:) ولی هنوز چیزی که وضو را باطل می‌کند از او سر نزده است..

(۲) (خوئی، سیستانی، تبریزی، زنجانی:) احتیاط مستحب آن است که..

(مکارم:) احتیاط آن است که..

(۳) (زنجانی:) و اگر بفهمد مقداری از سر و گردن را نشسته باید بعد از شستن آن مقدار دوباره بدن را بشوید.

(بهجت:) بنا بر أظهر در اعتبار ترتیب سر با دو جانب و أحوط در ترتیب بین دو جانب و أظهر در عدم اعتبار ترتیب از بالا به پایین در حال نسیان.. (۴) (سیستانی:) بنا بر احتیاط واجب باید.. (۵) (بهجت:) و اگر در اثناء غسل چیزی که وضو را باطل می‌کند از او سر زده، احتیاط در این است که غسل را دو مرتبه به طور کامل انجام دهد و برای نماز و کاری که برای آن وضو لازم است وضو بگیرد.

(خوئی، سیستانی:) دوباره بدن را بشوید.

[ اگر پیش از تمام شدن غسل]

مسأله ۳۶۶ اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است (۱). ولی اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید نباید (۲) اعتنا کند.

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(۱) (گلپایگانی، صافی:) ولی اگر در شستن مقداری از طرف راست شک ّ کند، باید بعد از شستن آن مقدار، طرف چپ را هم بشوید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک ّ کند، باید بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و طرف چپ را بشوید، و اگر بعد از تمام شدن طرف چپ شک ّ کند که یکی از اعضای سابق یا مقداری از آن را شسته یا نه، به آن شک ّ اعتناء نکند.

(۲) (فاضل:) لازم نیست..

(خوئی:) مسأله اگر پیش از تمام شدن ِ غسل، در شستن مقداری از طرف چپ یا طرف راست شک کند، لازم است که آن مقدار را بشوید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند شکّش غیر معتبر و غسلش صحیح است.

(زنجانی:) بنا بر احتیاط اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند باید بعد از شستن آن، بدن را نیز بشوید.

(سیستانی:) اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند، بنا بر احتیاط لازم باید بعد از شستن آن، دوباره بدن را بشوید.

(تبریزی:) اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند، باید بنا بر احتیاط به شک خود اعتنا کند.

(مکارم:) مسأله اگر بعد از تمام شدن غسل، شک ّ کند که اعضاء را درست شسته یا نه، اعتناء نکند.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

شک در غسل

پرسش ۶۴ . اگر بعد از اتمام غسل، در صحّت غسل شک کنیم، تکلیف چیست؟

همه مراجع: غسل صحیح است.[۱۱۵]

فراموشى در غسل

پرسش ۶۵ . اگر پس از غسل بفهمد جایى از بدن را نشسته، تکلیف چیست؟

آیات عظام امام، بهجت، صافى، خامنه اى، فاضل و نورى: اگر از طرف چپ بدن باشد، شستن همان مقدار کافى است و اگر از سمت راست باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر از سرو گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره سمت راست و سپس سمت چپ بدن را بشوید.[۱۱۶]

آیه اللّه تبریزى: اگر از طرف چپ بدن باشد، شستن همان مقدار کافى است و اگر از سمت راست باشد، احتیاط مستحب آن است که بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و چپ را بشوید.[۱۱۷]

آیات عظام سیستانى و مکارم: اگر از طرف چپ بدن باشد، شستن همان مقدار کافى است و اگر از سمت راست باشد، احتیاط مستحب آن است که بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر از سرو گردن باشد، بنابر احتیاط واجب، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره بدن را بشوید.[۱۱۸]

 آیه اللّه وحید: اگر از طرف چپ بدن باشد، شستن همان مقدار کافى است و اگر از سمت راست باشد، احتیاط (واجب) آن است که باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و چپ را بشوید.[۱۱۹]

[۱۱۵]. بهجت، وسیله النجاة، ج ۱، م
۶۷۵ ؛ صافى، هدایة العباد، ج ۱، م ۱۷۸ ؛ وحید، منهاج الصالحین، ج ۲، م ۱۹۳
؛ تبریزى، منهاج الصالحین، ج ۱، م ۱۹۳ ؛ امام، فاضل، نورى و مکارم، تعلیقات
على العروة، احکام الغسل، م ۱۴ و دفتر: خامنه اى.

[۱۱۶]. توضیح المسائل مراجع، م۳۶۵ ؛
خامنه اى، اجوبة الاستفتاءات، س ۱۹۱ ؛ نورى، توضیح المسائل، م ۳۶۶.

[۱۱۷]. توضیح المسائل مراجع، م ۳۶۵.

[۱۱۸]. توضیح المسائل مراجع، م ۳۶۵.

[۱۱۹]. وحید، توضیح المسائل، م ۳۷۰ .

پرسمان