سیره عملى امام خمینى(ره) در ماه مبارك…

عالمان ربانی، چلچراغ‏هاى پرفروغى هستند كه در هر عصرى، در آسمان علم و عمل مى‏درخشند و با كسب نور و گرما از خورشید رسالت و امامت بر زمینیان تجلى مى‏كنند و آنان را به سوى منابع نور و بركت دودمان وحى، رهنمون مى‏سازند و بر بال عرفان ناب محمدى(ص) نشانده، بر مشكات ملكوت، عروج مى‏دهند.
در میان دین‌باوران كفر‌ستیز، چهره‏ محبوب قرن، فقیه تیزبین سیاستمدار ایزدخواه، فیلسوف عارف ژرف‌نگر، عالم متخلق و رهبر و بنیانگذار جمهورى اسلامى، حضرت امام خمینى از موقعیتى والا و ویژه برخوردار است؛ زیرا، روزها و ساعت‏ها و لحظه‏هاى عمر او، با مراقبه و محاسبه سپرى شد و صدها آیه‏ قرآن را مجسم ساخت و عینیت‏ بخشید.
حضرت امام توجه ویژه‏اى نسبت ‏به ماه رمضان داشته و بدین جهت، ملاقات‏هاى خودشان را در ماه رمضان تعطیل مى‏كردند و به دعا و تلاوت قرآن و… مى‏پرداختند.
و خودشان مى‏گفتند: «خود ماه مبارك رمضان، كارى است‏» (1).
یكى از یاران امام، در این باره گفته است: در این ماه، ایشان، شعر نمى‏خواندند و نمى‏سرودند و گوش به شعر هم نمى‏دانند. خلاصه، دگرگونى خاصى متناسب با این ماه در زندگى خود ایجاد مى‏كردند، به‌گونه‏اى كه این ماه را سراسر به تلاوت قرآن مجید و دعا كردن و انجام دادن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپرى مى‏كردند(2).
ایشان، به هنگام سحر و افطار، بسیار كم مى‏خوردند، به گونه‏اى كه خادمشان فكر مى‏كردند كه امام، چیزى نخورده است! (3)
حضرت امام درباره رمضان چنین مى‏سرایند:
ماه رمضان شد، مى و میخانه بر افتاد             عشق و طرب و باده،
به وقت‏سحر افتاد افطار به مى كرد برم پیر خرابات
گفتم كه تو را روزه، به برگ و ثمر افتاد
با باده، وضو گیر كه در مذهب رندان
در حضرت حق این عملت ‏بارور افتاد (4)
عبادت و تهجد
از جمله برنامه‏هاى ویژه‏ حضرت امام در ماه مبارك رمضان، عبادت و تهجد بود. امام، عبادت را ابزار رسیدن به عشق الهى مى‏دانستند و بصراحت ‏بیان مى‏كردند كه در وادى عشق، نباید به عبادت به چشم وسیله‏اى براى رسیدن به بهشت نگاه كرد (5).
اكثر آشنایان امام نقل مى‏كنند كه از سن جوانى، نماز شب و تهجد، جزء برنامه‏هایشان بود. بعضى از نزدیكان ایشان مى‏گفتند كه وقتى در ظلمت و تاریكى نیمه‏ شب، آهسته وارد اتاق امام مى‏شدم، معاشقه امام را با ایزد احساس مى‏كردم و مى‏دیدم كه با خضوع و خشوعى خاص، نماز مى‏خواندند و قیام و ركوع و سجود را به‏جا مى‏آوردند كه حقا وصف‌ناپذیر بود. با خودم فكر مى‏كردم كه شب امام، حقیقتا، لیلةالقدر است (6).
یكى از اعضاى دفتر ایشان، در این باره مى‏گوید: پنجاه سال است كه نماز شب امام ترك نشده است. امام، در بیمارى و در صحت و در زندان و در خلاصى و در تبعید، حتى بر روى تخت‏بیمارستان قلب هم نماز شب خواندند (7).
امام توجه خاصى به نوافل داشتند و هرگز نوافل را ترك نمى‏كردند. نقل شده است كه امام، در نجف‌اشرف، با آن گرماى شدید، ماه مبارك رمضان را روزه مى‏گرفت و با اینكه در سنین پیرى بودند و ضعف بسیار داشتند، تا نماز مغرب و عشا را به همراه نوافل به‏جاى مى‏آوردند، افطار نمى‏كردند! و شب‏ها تا صبح، نماز و دعا مى‏خواندند و بعد از نماز صبح، مقدارى استراحت مى‏كردند و صبح زود، براى كارهایشان آماده مى‏شدند(8).
خانم زهرا مصطفوى مى‏گوید: راز و نیاز امام و‌گریه‏ها و ناله‏هاى نیمه شب ایشان چنان شدید بود كه انسان را
بى اختیار به‌گریه مى‏انداخت(9).
یكى از اساتید قم نقل مى‏كرد: شبى، میهمان حاج آقامصطفى بودم. ایشان، خانه‏ جداگانه‏اى نداشتند و در منزل امام زندگى مى‏كردند. نصف شب، از خواب بیدار شدم و صداى آه و ناله‏اى شنیدم، نگران شدم كه مگر اتفاقى افتاده است؛ حاج آقا مصطفى را بیدار كردم و گفتم: «ببین چه خبر است!». ایشان نشست و گوش داد و گفت: «صداى امام است كه مشغول تهجد و عبادت است‏» (10).
در ماه مبارك رمضان، این
شب زنده‌دارى و تهجد، وضعیت دیگرى داشت. یكى از محافظان بیت مى‏گوید در یكى از شب‏هاى ماه مبارك رمضان، نیمه شب، براى انجام كارى مجبور شدم از جلوى اتاق امام گذر كنم. حین عبور، متوجه شدم كه امام، زار زار‌گریه مى‏کردند! هق هق‌گریه‏ امام كه در فضا پیچیده بود، واقعا مرا تحت‌تاثیر قرار داد كه چگونه امام، در آن موقع از شب، با خداى خویش راز و نیاز مى‏كند(11). آخرین ماه مبارك رمضان دوران حیات امام، به گفته‏ ساكنان بیت، از ماه مبارك رمضان‏هاى دیگر متفاوت بود! به این صورت كه امام، همیشه براى خشك كردن ‌اشك چشمشان دستمالى را همراه داشتند، ولى در آن ماه مبارك رمضان، حوله‏اى را نیز همراه بر مى‏داشتند تا به هنگام نمازهاى نیمه شبشان، از آن استفاده كنند! (12)
توجه ویژه به قرآن
امام خمینی (ره) توجه خاصى به قرآن داشتند، به‏طورى كه روزى، هفت‏بار قرآن مى‏خواندند!
امام، در هر فرصتى كه به‏دست مى‏آوردند، ولو اندك، قرآن مى‏خواندند. بارها دیده شد كه امام، حتى در دقایقى قبل از آماده شدن سفره- كه معمولا به بطالت مى‏گذرد- قرآن تلاوت مى‏كنند(13)!  امام، بعد از نماز شبش تا وقت نماز صبح، قرآن مى‏خواند (14).
یكى از اطرافیان امام مى‏گوید: امام، در نجف، چشمشان درد گرفت و به دكتر مراجعه كردند. دكتر، بعد از معاینه‏ چشم امام گفت: «شما باید چند روزى قرآن نخوانید و به چشمتان استراحت ‏بدهید». امام خندیدند و فرمودند: «دكتر: من، چشم را براى قرآن خواندن مى‏خواهم! چه فایده‏اى دارد كه چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما یك كارى كنید كه من بتوانم قرآن بخوانم (15) !».
گزیده‌ای از توصیه‏های امام به مناسبت ماه مبارك رمضان
شما، در این چند روزى كه به ماه رمضان مانده، به فكر باشید، خود را اصلاح كرده، توجه به حق تعالى پیدا ‌نمایید.
از كردار و رفتار ناشایسته‏ خود استغفار كنید! اگر خداى نخواسته گناهى مرتكب شده‏اید، قبل از ورود به ماه مبارك رمضان توبه كنید! زبان را به مناجات حق تعالى عادت دهید! مبادا در ماه مبارك رمضان، از شما غیبتى، تهمتى و خلاصه گناهى سربزند و در محضر ربوبى، با نعم‌الهى و در مهمان‌سراى بارى‌تعالى، آلوده به معاصى باشید! شما، اقلا به آداب اولیه‏ روزه عمل ‌نمایید و همان‏طورى كه شكم خود را از خوردن و آشامیدن نگه مى‏دارید، چشم و گوش و زبان را هم از معاصى باز دارید! از هم اكنون، بنا بگذارید كه زبان را از غیبت، تهمت، بدگویى و دروغ نگهداشته، كینه، حسد و دیگر صفات زشت ‏شیطانى را از دل بیرون كنید!
اگر با پایان یافتن ماه مبارك رمضان، در اعمال و كردار شما هیچ‌گونه تغییرى پدید نیامد و راه و روش شما با قبل از ماه صیام فرقى نكرد، معلوم مى‏شود روزه‏اى كه از شما خواسته‏اند، محقق نشده است.
اگر دیدید كسى مى‏خواهد غیبت كند، جلوگیرى كنید و به او بگویید: «ما متعهد شده‏ایم كه در این سى‏روز ماه مبارك رمضان، از امور محرمه خوددارى ورزیم.» و اگر نمى‏توانید او را از غیبت ‏بازدارید، از آن مجلس خارج شوید! ننشینید و گوش كنید! باز تكرار مى‏كنم تصمیم بگیرید در این سى روز ماه مبارك رمضان، مراقب زبان، چشم، گوش و همه‏ اعضاء و جوارح خود باشید.
توجه بكنید كه به آداب ماه مبارك رمضان عمل كنید؛ فقط دعا خواندن نباشد، دعا به معناى واقعى‏اش باشد (16).
پى‏نوشت‏ها
1. پا به پاى آفتاب، ج1، ص 286.
2. برداشت‏هایى از سیره‏ امام خمینى ره، ج3، ص90.      3. همان، ص 89.     4. روزنامه‏ جمهورى اسلامى، مورخ 8/1/69.     5. روزنامه جمهورى اسلامى، 20 / 11 / 64.     6. امام در سنگر نماز، ص 83؛ هزار و یك نكته، حسین دیلمى، نكته‏ 129.     7. هزار و یك نكته، حسین دیلمى؛ حبیب و محبوب، ص53؛ سیماى فرزانگان، ص180.     8. سیماى فرزانگان، ص159؛ برداشت‏هایى از سیره‏ امام خمینى ره، ج3، ص99.     9. برداشت‏هایى از سیره‏ امام خمینى ره، ج3، ص132.     10. همان، ص 286.     11. هزار و یك نكته، حسین دیلمى، نكته‏ 104؛ جلوه‏اى از خورشید، ص90.     12. برداشت‏هایى از سیره‏ امام خمینى(ره)، ج3، ص 126.     13. پا به پاى آفتاب، ج1، ص 270.     14. برداشت‏هایى از سیره‏ امام خمینى ره، ج 3، ص 198.     15. پا به پاى آفتاب، ج 1، ص181.     16. سیماى فرزانگان، ص159 و 161؛ برداشت‌هایى از سیره‏ امام خمینى، ج 3، ص8.
کیهان