زیارتنامه ائمه بقیع (ع)

زيارت ائمّه بقيع امام حسن مجتبی، امام سجاد، امام باقر و امام صادق (ع)

فضیلت زیارت آن بزرگواران:
1ـ «شیخ صدوق» از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده که فرمود: «هرگاه کسى از شما حجّ کند باید که حجّش را با زیارت ما ختم کند چرا که با آن، حجّ کامل مى شود»!(1)
2ـ «علاّمه مجلسى» مى فرماید: در حدیث معتبر از عبدالله بن عباس منقول است که رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) فرمود: «هر کس امام حسن(علیه السلام) را در بقیع زیارت کند قدمش بر صراط ثابت باشد در روزى که قدمها از آن بلغزد».(2)
3ـ در کتاب «مقنعه» مرحوم «مفید» از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که فرمود: هر کس مرا زیارت کند گناهانش آمرزیده مى شود و با تنگدستى از دنیا نمى رود.(3)
4ـ «ابن قولویه» در «کامل الزیارات»، ضمن حدیث طولانى از هشام بن سالم از امام صادق(علیه السلام) آورده است: مردى به خدمت آن حضرت شرفیاب شد و عرض کرد که آیا به زیارت پدرت هم مى توان رفت؟ فرمود: آرى، عرض کرد: براى زائر او چه پاداشى است؟ فرمود: اگر به امامت او اعتقاد داشته باشد و از وى متابعت کند بهشت از براى اوست! عرض کرد: کسى که از زیارتش روى گرداند، چه کیفرى خواهد داشت؟ فرمود: حسرت در روز قیامت که «یوم الحسرة» است!…
5ـ امام صادق(علیه السلام) از پدرانش از امام مجتبى(علیه السلام) نقل مى کند که خدمت جدّش رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) عرض کرد: «پدر! پاداش کسى که تو را زیارت کند چیست؟ فرمود: کسى که مرا یا پدرت را یا تو را یا برادرت را زیارت کند، حقّ است بر من که او را در روز قیامت زیارت کنم تا او را از گناهانش پاک سازم».(4)
6ـ در «کامل الزیارات» از امام باقر(علیه السلام) از رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل شده که فرمود: کسى که مرا، یا یکى از ذریّه مرا زیارت کند، او را در روز قیامت زیارت خواهم کرد و از مشکلات و سختیهاى آن روز، نجاتش خواهم داد.(5)
7ـ نیز در «کامل الزیارات» از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که به على(علیه السلام) فرمود: «هر کس من یا تو یا دو فرزندت (حسن و حسین) را در زمان حیات، یا پس از مرگ زیارت کند، ضمانت مى کنم که در روز قیامت او را ازاهوال و شداید آن روز رهایى بخشم، تا او را با خودم و در جوار خودم قرار دهم».(6)

کیفیت زیارت ائمه بقیع (ع) از نزدیک

هنگامى که خواستى به زیارتشان بروى شایسته است آنچه را در آداب زیارات در ابتداى بخش زیارات نقل شد، بجا آورى; مثل غسل، یا وضو و پوشیدن جامه هاى پاک و استعمال بوى خوش، سپس یکى از این زیارات را مى خوانى:
زیارت اوّل: زیارتى است که مرحوم «ابن قولویه» در «کامل الزیارات»، آن را از یکى از امامان معصوم(علیهم السلام) نقل مى کند; بدین ترتیب:(1)
وقتى به زیارت قبور ائمّه بقیع(علیهم السلام) مشرّف شدى (در صورتى که مانع نشوند) نزدیک آن قبور مقدّس برو و پشت به قبله، قبور مطهّر آن بزرگواران را مقابل خود قرار ده و بگو:

اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ اَئِمَّةَ الْهُدى، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ اَهْلَ البِرِّ وَالتَّقْوى،
سلام بر شما پیشوایان هدایت سلام بر شما شایستگان پرهیزکارى
اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ اَیُّهَا الْحُجَجُ على اَهْلِ الدُّنْیا،
سلام بر شما اى حجّتها بر اهل دنیا
اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ اَیُّهَا الْقُوّامُ(2) فِى الْبَرِیَّةِ بِالْقِسْطِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ اَهْلَ الصَّفْوَةِ،
سلام بر شما اى قیام کنندگان به عدل در میان مردم، سلام بر شما اى شایستگان برگزیدگى
اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ آلَ(3) رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ اَهْلَ النَّجْوى
سلام بر شما اى آل رسول خدا، سلام بر شما اى اهل راز 

اَشْهَدُ اَنَّکُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ وَنَصَحْتُمْ وَصَبَرْتُمْ فى ذاتِ اللهِ،
گواهى دهم که شما بخوبى تبلیغ و خیرخواهى کردید و در مورد خدا شکیبایى کردید
وَکُذِّبْتُمْ، وَاُسیئَ اِلَیْکُمْ فَغَفَرْتُمْ، وَاَشْهَدُ اَنَّکُمُ الاَْئِمَّةُ الرّاشِدُونَ الْمُهْتَدُونَ،
با این که شما را تکذیب کرده و با شما بد کردند ولى شما آنها را بخشیدید و گواهى دهم که شمایید امامان راهبر راه یافته
وَاَنَّ طاعَتَکُمْ مَفْرُوضَةٌ، وَاَنَّ قَوْلَکُمُ الصِّدْقُ،
و همانا اطاعت شما واجب است و گفتارتان راست است
وَاَنَّکُمْ دَعَوْتُمْ فَلَمْ تُجابُوا، وَاَمَرْتُمْ فَلَمْ تُطـاعُوا،
و براستى شما مردم را به خدا دعوت کردید ولى اجابت نکردند و دستور دادید ولى اطاعت نکردند
وَاَنَّکُمْ دَعائِمُ الدّینِ وَاَرْکانُ الاَْرْضِ، لَمْ تَزالُوا بِعَیْنِ اللهِ،
و همانا شمایید پایه هاى دین و رکنهاى زمین و همواره در زیر نظر خدا بودید
یَنْسَخُکُمْ مِنْ اَصْلابِ کُلِّ مُطَهَّر، وَیَنْقُلُکُمْ مِنْ اَرْحامِ الْمُطَهَّراتِ،
که بر مى داشت شما را از صلبهاى هر شخص پاک و منتقلتان مى ساخت به رحمهاى پاکیزه،
لَمْ تُدَنِّسْکُمُ الْجاهِلِیَّةُ الْجَهْلاءُ، وَلَمْ تَشْرَکْ فیکُمْ فِتَنُ الاَْهْوآءِ،
آلوده نکرد شما را اوضاع جاهلیت غرق در نادانى و شرکت نکرد در شما فتنه هاى هوا و هوس
طِبْتُمْ وَ طابَ مَنْبَتُکُمْ، مَنَّ بِکُمْ عَلَیْنا دَیّانُ الدّینِ،
پاک بودید و پاک بود ریشه شما منت نهاد بوسیله شما بر ما جزا ده روز جزا
فَجَعَلَکُمْ فى بُیُوت اَذِنَ اللهُ اَنْ تُرْفَعَ، وَیُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ،
پس نهادتان در خانه هایى که اجازه داد خدا بالا رود و یاد شود در آنها نام او
وَجَعَلَ صَلاتَنا عَلَیْکُمْ رَحْمَةً لَنا، وَکَفّارَةً لِذُنُوبِنا،
و قرار داد درود فرستادن ما را بر شما رحمتى براى ما و کفاره اى براى گناهانمان
اِذِ اخْتارَکُمُ اللهُ لَنا، وَطَیَّبَ خَلْقَنا بِما مَنَّ عَلَیْنا مِنْ وِلایَتِکُمْ،
چون که خدا شما را براى ما انتخاب فرمود و پاک کرد خلقت ما را بوسیله آنچه منت گذارد بر ما از ولایت شما
وَکُنّا عِنْدَهُ مُسَمّینَ بِعِلْمِکُمْ، مُعْتَرِفینَ بِتَصْدیقِنا اِیّاکُمْ،
و ما پیش خدا از نامبردگان به دانش شما و اعتراف کنندگان به تصدیقمان نسبت به شما بودیم
وَهذا مَقامُ مَنْ اَسْرَفَ وَاَخْطَاَ وَاسْتَکانَ وَاَقَرَّ بِما جَنى،
و این جایگاه کسى است که زیاده روى و خطا کرده و مستمند شده و به جنایت خود اقرار داشته
وَ رَجى بِمَقامِهِ الْخَلاصَ، وَاَنْ یَسْتَنْقِذَهُ بِکُمْ مُسْتَنْقِذُ الْهَلْکى مِنَ الرَّدى،
و امید دارد بدین جایگاه خلاصى خود را و نجات دهدش خداوند بوسیله شما نجات دادن هلاک شدگان از نابودى
فَکُونُوا لى شُفَعآءَ، فَقَدْ وَفَدْتُ اِلَیْکُمْ اِذْ رَغِبَ عَنْکُمْ اَهْلُ الدُّنْیا،
پس شما شفیعان من باشید که من به شما وارد شدم در آنگاه که دورى کردند از شما مردم دنیا
وَ اتَّخَذُوا آیاتِ اللهِ هُزُواً، وَاسْتَکْبَرُوا عَنْها، یا مَنْ هُوَ قآئِمٌ لا یَسْهُو،
و آیات خدا را مسخره گرفتند و تکبر ورزیدند از آنها اى پابرجایى که سهو ندارد
وَدآئِمٌ لایَلْهُو، وَمُحیطٌ بِکُلِّ شَىْء، لَکَ الْمَنُّ بِما وَفَّقْتَنى،
و پاینده اى که سرگرم نشود و به هر چیز احاطه دارد تو راست منّت بدانچه مرا بدان موفق داشتى
وَعَرَّفْتَنى بِما(4) اَقَمْتَنى عَلَیْهِ اِذْ صَدَّ عَنْهُ عِبادُکَ،
و شناساندى مرا بدانچه مرا بدان برپا داشتى در صورتى که بندگانت از آن روگرداندند
وَجَهِلُوا مَعْرِفَتَهُ، وَاسْتَخَفُّوا بِحَقِّهِ، وَمالُوا اِلى سِواهُ،
و از شناختنش نادان بودند و حقش را سبک شمردند و به غیر آن منحرف شدند
فَکانَتِ الْمِنَّةُ مِنْکَ عَلَىَّ مَعَ اَقْوام خَصَصْتَهُمْ بِما خَصَصْتَنى بِهِ،
پس منت دارى بر من با مردمى که مخصوصشان داشتى بدانچه مرا بدان مخصوص کردى
فَلَکَ الْحَمْدُ اِذْ کُنْتُ عِنْدَکَ فى مَقامى هذا مَذْکُوراً مَکْتُوباً،
پس تو راست ستایش چون که من در پیش تو در این مقام یاد شده و نام برده شده بودم
فَلا تَحْرِمْنى ما رَجَوْتُ، وَلا تُخَیِّبْنى فیـما دَعَوْتُ،
پس محرومم مکن از آنچه امیدوارم و نومیدم مساز در آنچه تو را خواندم
بِحُرْمَةِ مُحَمَّد وَآلِهِ الطّاهِرینَ، وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد.(5)
به حرمت محمّد و آل پاکیزه اش و درود خدا بر محمّد و آل محمّد.
سپس هر چه را که دوست دارى، براى خودت بخواه.(6)

زیارت دوم:

زیارت جامعه است که به زودى ذکر آن خواهد آمد ان شاءالله (صفحه 537)، و به نظر «علاّمه مجلسى» و دیگران از بهترین زیارات است.

زیارت سوم: زیارتى است که ذکر آن براى این چهار امام بزرگوار(علیهم السلام) در ایّام هفته خواهد آمد. (صفحه 992 و 993)
از خواندن صلوات بر این بزرگواران(علیهم السلام) که در اواخر بخش زیارات خواهد آمد نیز، نباید غافل شد. (صفحه 561)

فهرست کامل مفاتیح الجنان