درمان نگرانی از آینده

يه مشكل بزرگ دارم اون هم اين كه فكرم واسه خودش همه جا ميره گاهى نمى تونم كنترلش كنم گيج مى شم بيشتر هم به آينده فكر مى كنم مثلا اگه هفته ديگه مى خوام با دوستام برم كوه از الآن فكر مى كنم چى بپوشم يا چى مى شه چى نمى شه؟ راهنمايى كنيد.

بهتر است پاسخ را با اين روايت آغاز كنيم: ((ما فات مضى و ما سيائتيك فاين قم فاغتنم الفرصه بين العدمين» گذشته گذشت و از آينده هم هنوز خبرى نيست پس فرصت را بين دو امرى كه موجود نيستند مغتنم شمار)). شما از آينده خبر نداريد تا در باب آن نگران و مائيوس باشيد. از طرفى نيز آينده ريشه در زمان حال دارد. پس اگر در صدد اصلاح امور آينده خود هستيد بايد آنچه امروز وظيفه شماست با دقت و به خوبى انجام دهيد. و اين تنها راهى است كه آينده شما را تامين خواهد كرد. در يك كلام وقت خود را صرف امرى كنيد كه در دسترس شماست و آن زمان حال است. هر روز از زندگى انسان فرصتى است كه بايد از آن استفاده نمود. چرا خوشى ها و آسايشى را كه امروز در اختيار داريم به خاطر آينده اى كه خبرى از آن نداريم مكدر سازيم؟ حضرت على (ع) مى فرمايد: ((نگرانى هاى سال را بر نگرانى امروزت اضافه مكن براى امروز مشكلات خودش كافى است.))، (وسائل الشيعه ج 17 باب 13 ص 50 روايت 21952)

البته تدبير و آينده نگرى لازمه زندگى عاقلانه و سالم براى همه انسان‏ها است و اسلام اين موضوع را با اهميت شمرده است، ولى آينده نگرى با نگرانى از آينده تفاوت دارد. ما بايد به فكر آينده خود و فرزندانمان باشد آ اما نبايد از آينده هراسى داشته باشيم، زيرا ترس و نگرانى از آينده، ما را از زندگى در حال باز مى‏دارد و نيروى جسمى و روحى ما را تضعيف مى‏كند.

روان‏شناسان زيستن در زمان حال را كليد شادى و خرسندى ذكر كرده‏اند. ديل كارنگى مى‏گويد: «ما در حال حاضر در نقطه تلاقى گذشته و آينده معدوم قرار گرفته‏ايم و محال است حتى براى يك ثانيه هم بتوانيم در يكى از اين دو زمان غير موجود زندگى كنيم. هر چه در اين راه بكوشيم و به خود زحمت بدهيم جز در هم شكستن فكر و جسم نتيجه‏اى نخواهيم گرفت. پس چرا به يگانه زمانى كه در آن زندگى مى كنيم راضى نباشيم.؟» 

[1 اولياى اسلام، ترس از آينده را از جمله عوامل نگرانى برشمرده و همگان را از انديشه افراطى درباره آينده باز داشته‏اند. امام على (ع) مى‏فرمايد: «نگرانى‏ هاى سال را بر نگرانى امروز اضافه مكن. براى امروز مشكلات خودش كافى است.» 

[2 امام صادق (ع) فرمود: «ايام زندگى سه روز است: روزى كه گذشته و برگشت ندارد. روزى كه اكنون موجود است و بايد آن را مغتنم شمرد و فردايى كه نيامده و تنها آرزوى آن در دست مردم است.» 

[3 سعديا، دى رفت و فردا هم چنان معلوم نيست

درميان اين و آن فرصت شمار امروز را

دغدغه از رزق و روزى در آينده چه بسا از سوء ظن انسان به خداوند حكايت داشته باشد، زيرا خداوند تضمين روزى را به صراحت بيان داشته است. قرآن مجيد مى‏فرمايد: «هيچ جنبنده‏اى در زمين نيست جز آن كه روزى آن بر خدا است.» [[4 امام على (ع) مى‏فرمايد: «آفريده‏ ها همه روزى خوار اويند كه روزى همه را تضمين كرده و قوت همه را به اندازه، مقدر فرموده است.» [[5

بر اين اساس حضرت فرمود: «اى فرزند آدم، روزى دو گونه است: يكى آن كه تو در جست و جوى آن هستى و ديگرى آن كه تو را مى‏جويد كه اگر به دنبال آن نروى، به سراغ تو مى‏آيد. فكر و اندوه سال آينده را به فكر و اندوه امروز اضافه مكن. رسيدگى به مشكلات هر روز براى آن روز كافى است. اگر سال آينده جزء عمرت باشد، خداوند هر روز روزى تازه مى دهد و اگر از عمرت نيست، چراغم و اندوه چيزى را بخورى كه مربوط به تو نيست؟ بدان كسى پيش از تو به روزى تو نمى‏رسد و آن را از دست تو بيرون نتواند آورد و آن چه براى تو مقدر شده، هرگز نمى‏تواند آن را به تأخير اندازد.» [[6

رزق مقسوم برات است نباشى مغموم

در سرو عده وصول است برات مقسوم

ما و اين رزق مقدر پى هم مى‏گرديم

تا كجا دست بيابيم به وقت معلوم

دلائل مختلفى مى‏تواند باعث اين مشكل شود و هر كدام راهكار خاص و مناسب خود را مى‏طلبد، ولى آن چه كه به عنوان كلياتى مى‏تواند به شما كمك كند امور زير است:

1 توانمندى‏هاى خود را براى خود برجسته كنيد و خود را مردى توانا و بااستعداد تلقى كنيد.

2 خاطرات تلخ گذشته يا عدم موفقيت‏هاى خود را حتى المقدور فراموش كنيد.

3 از منفى گرايى و افكار منفى كه احتمالاً به ذهنتان مى‏رسد، دورى كنيد و به جاى آن افكار مثبت را جايگزين كنيد. بدين منظور موضوعات مختلفى را در ذهن يا دفترچه‏اى داشته باشيد و به محض ورود افكار نااميد كننده ذهنتان را به آن‏ها منعطف كنيد.

4 ورزش به خصوص ورزش دسته‏جمعى داشته باشيد.

5 با افراد با نشاط و اميدوار بيشتر رفت و آمد كنيد.

6 روابط خود را با دوستان منفى‏نگر و نااميد… كمتر و يا حذف كنيد.

7 براى اوقات شبانه‏روز خود برنامه‏ريزى نموده و طبق آن عمل كنيد.

8 هر روز صبح خود را موفق و كامياب تلقى كنيد و به خود بگوئيد روز خوب و موفقيت‏آميزى را آغاز كردم.

9 كتاب‏هايى كه در زمينه شادكامى، رمز موفقيت و راز موفقيت مردان بزرگ نوشته شده با دقت مطالعه كنيد.

10 در اوقات فراغت به تفصيل درباره‏ى نعمت‏هاى الهى و الطاف خاص او نسبت به خود فكر كنيد و از خداوند و ائمه اطهار (ع) كمك بطلبيد كه ذكر خدا آرام‏بخش است و بدانيد كه محبت خداوند نسبت به بندگانش بيشتر از هر چيزى است كه ما تصور مى‏كنيم.

11- به خدا توكل داشته باشيد و از آينده به هيچ وجه نگران نباشيد. آينده و نتيجه را به خداوند واگذار كنيد، در هر كارى تلاش بكنيد، ولى سعى كنيد از نتيجه راضى باشيد.

12- ايمان خود را به خداوند تقويت نماييد، زيرا قرآن كريم در وصف مومنين گفته است: لا خوف عليهم و لا هم يحزنون. آنها نه نسبت به گذشته هراسناكند و نه از آينده حزنى به دل راه مى دهند.

[[1 محمد تقى فلسفى، اخلاق، ج 2

238 [[2 نهج البلاغه، قصار

371 [[3 نهج البلاغه، قصار

371 [[4 هود (11) آيه

6 [[5 نهج البلاغه، خطبه 90 فيض الاسلام.

[[6 همان، خطبه 371 فيض الاسلام.