در این مطلب از سایت تریپ لند به جداکننده سر امام حسین ع چه کسی بود می پردازیم. پس به شما پیشنهاد می کنیم حتما تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آیا شمر سر مقدس آقا امام حسین علیه السلام را جدا کرد یا دیگران این کار را کرده‌اند؟
سؤال:
آیا شمر سر مقدس آقا امام حسین علیه السلام را جدا کرد یا دیگران این کار را کرده‌اند؟
پاسخ:
درمورد قاتل یا قاتلين حضرت سيد الشهداء عليه السلام، نقل‌هاي متعددي وجود دارد؛ اگرچه مشهور است که شمر چنين جنايتي را انجام داده است؛ اما بالغ بر 4 نفر در متون مختلف به عنوان قاتلان حضرت سيد الشهدا علیه السلام معرفي شده‌اند: سنان بن انس، شمر بن ذي الجوشن، حصين بن نمير و خولي.
برخي نیز از شبث و زرعه بن شريک و.. به عنوان قاتل امام حسین علیه السلام یاد کرده‌اند.
منظور از قاتل امام حسین علیه السلام کسی است که با جدا کردن سر ایشان عامل اصلی شهادت ایشان شد و ما در اینجا به مباحث دیگر این واقعه از جمله زدن سر بر روی نیزه و یا دواندن اسب بر پیکر مطهر امام حسین علیه السلام که موضوع کاملا متفاوتی است نپرداخته‌ایم.
در اینجا ادله و منابع 4 نظریه در این زمینه را بازگو می‌کنیم:
شمر قاتل حضرت سيد الشهداء علیه السلام:
در کتاب ینابیع المودة آمده است:
ويقول عمر بن سعد ويلكم عجلوا بقتله فدنا منه شبث بن ربعي فرمقه الحسين بعينه فرمى السيف من يده وولى هاربا ويقول معاذ الله أن ألقى الله بدمك يا حسين فأقبل إلى شبث سنان بن أنس النخعي وكان كوسج اللحية قصيرا أبرصا أشبه الخلق بالشمر اللعين فقال له لم ما قتلته ثكلتك أفك قال شبث يا سنان إنه قد فتح عينيه في وجهي فشبهتهما بعيني رسول الله ثم دنا منه سنان ففتح عينيه في وجهه فارتعدت يده وسقط السيف منها وولى هاربا فأقبل إلى سنان الشمر اللعين وقال له ثكلتك أمك مالك رجعت عن قتله فقال يا شمر إنه فتح عينيه في وجهي فذكرت هيبة أبيه علي بن أبي طالب ففزعت فلم أقدر على قتله فقال له الشمر الملعون إنك جبان في الحرب فوالله ما كان أحد غيري أحق مني بقتل الحسين ثم إنه ركب على صدره الشريف ووضع السيف في نحره وهم أن يذبحه ففتح عينيه في وجهه فقال له الحسين رضي الله عنه وأرضاه يا ويلك من أنت فقد ارتقيت مرتقى عظيما فقال له الشمر الذي ركبك هو الشمر بن ذي الجوشن الضبابي فقال له الحسين أتعرفني يا شمر قال نعم أنت الحسين بن علي وجدك رسول الله وأمك فاطمة الزهرا
ينابيع المودة لذوي القربى – القندوزي – ج 3 ص 84
قندوزي حنفي می‌گوید: شمر به سنان بن انس، دستور کشتن حضرت سيدالشهداء علیه السلام داد و او نيز براي اين کار رهسپار شد، ولي همين که نگاهش به چشمان امام افتاد بدنش لرزيد و شمشير از دستش افتاد و نتوانست ماموريت را انجام دهد، در اينجا شمر بسيار او را شماتت کرد و سپس خود شمر به سمت حضرت رفت و اين کار را انجام داد.
در کتاب روضة الواعظین آمده است:
فضربه زرعة بن شريك على كتفه اليسرى فقطعها وضربة أخرى منه على عاتقه فكبا منها على وجهه فطعنه سنان بن انس بالرمح فصرعه وبدر إليه خولي بن يزيد الصبحي فنزل ليجتز رأسه فأرعد فقال له شمر فت الله في عضدك ما لك ترعد فنزل إليه فذبحه ثم دفع رأسه إلى خولي بن يزيد فقال أحمله إلى الأمير عمر بن سعد
روضة الواعظين – الفتال النيسابوري – ص 189
فتال نيشابوري بيان ميکند سنان بن انس ضربه‌اي با نيزه به بدن مبارک امام زد و امام به زمين افتاد، ابتدا خولي براي جدا کردن سر امام آمد اما نتوانست، سپس شمر خودش آمد و خولي را عقاب کرده و خودش سر مبارک را جدا کرده و به خولي داد تا او سر امام حسين عليه السلام را به سوي عمر بن سعد ببرد.
اين نقل را مرحوم شيخ مفيد در کتاب ارشاد جلد 2 صفحه 112 آورده است.
ابن حبّان در کتاب الثقات، جلد۲، صفحه ۳۱۱ و خوارزمی در کتاب مقتل الحسین، جلد۲، صفحه ۴۲ شمر را به عنوان قاتل معرفی می‌کند.
سنان بن انس قاتل سيد الشهداء علیه السلام:
مرحوم شيخ صدوق نقل می‌کند:
وَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ عَلَيْهِمَا السَّلَامُ قُتِلَ بِكَرْبَلَاءَ وَ قَاتِلُهُ سِنَانُ بْنُ أَنَسٍ لَعَنَهُ اللَّه
ابن بابويه، محمد بن على، إعتقادات الإمامية (للصدوق) ؛ ص98- ايران ؛ قم، چاپ: دوم، 1414ق.
قاتل امام حسین علیه السلام سنان بن انس لعنت الله علیه است.
در کتاب لهوف سید بن طاووس آمده است:
فنزل إليه سنان بن أنس النخعي (لع) فضرب بالسيف في حلقه الشريف وهو يقول والله إني لأجتز رأسك وأعلم إنك ابن رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم وخير الناس أبا وأما ثم اجتز رأسه المقدس
لهوف سيد بن طاووس ص74
سنان به سمت امام حسين عليه السلام رفت، ضربه‌اي به گلوي امام زد و گفت به خدا سرت را جدا مي‌کنم و مي‌دانم که تو بهترين پدر و مادر را داري و سپس سر امام را جدا کرد.
ابن اثیر می‌گوید:
مقایسه صلح امام حسن و قیام امام حسین علیه السلام
بیعت نکردن امام حسین با یزید
حديث «من بكى اؤ ابكى اؤ تباكى وجبت له الجنه» چگونه بايد معنى شود؟
مستحبات و مکروهات آشامیدن آب
قتله سنان بن أنس النخعي وقيل قتله شمر بن ذي الجوشن… وقيل قتله عمر بن سعد وليس بشئ والصحيح انه قتله سنان بن أنس النخعي وأما قول من قال قتله شمر وعمر بن سعد لان شمرا هو الذي حرض الناس على قتله وحمل بهم إليه وكان عمر أمير الجيش فنسب القتل إليه
أسد الغابة – ابن الأثير – ج 2 ص 21
سنان بن انس نخعی امام حسین علیه السلام را کشت، گفته شده است که شمر بن ذی الجوشن امام حسین علیه السلام را کشته است و همچنین گفته شده است که عمر بن سعد امام حسین علیه السلام را کشته است که این قول ارزش و اعتبار ندارد، صحیح این است که سنان بن انس نخعی قاتل امام حسین علیه السلام است؛ اما کسانی که می‌گویند شمر و عمر سعد قاتل امام حسین علیه السلام است، این قول مردود است؛ چون شمر کسی بود که مردم را به کشتن امام حسین علیه السلام تحریک و تشویق می‌کرد و عمر بن سعد فرمانده لشگر بود؛ لذا قتل به او نسبت داده شده است.
در ادامه می‌گوید:
وقيل إن سنان بن أنس لما قتله قال له الناس قتلت الحسين بن علي وهو ابن فاطمة بنت رسول الله صلى الله عليه وسلم
أسد الغابة – ابن الأثير – ج 2 ص 21
گفته شده است که سنان بن انس زمانی که امام حسین علیه السلام را کشت، مردم به او گفتند حسین بن علی را کشتی، او فرزند فاطمه دختر پیامبر صلی الله علیه و آله بود.
این افراد در کتب خود سنان را قاتل امام حسین علیه السلام ذکر کرده‌اند:
1. بلاذری، انساب الاشراف، جلد۳، صفحه ۴۰۹.
2. طبری، تاریخ الامم و الملوک، جلد۵، صفحه۴۵۳.
3. ابن‌حبان، کتاب الثقات، جلد۲، صفحه ۳۰۹ و جلد ۳، صفحه ۶۹.
3. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، صفحه ۱۱۸.
4. ابن عبد البرّ قرطبی، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، جلد۱، صفحه ۴۴۳ و۴۴۴.
5. ابن‌جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، جلد ۵، صفحه۳۴۱.
6. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، جلد۲، صفحه ۲۸۶.
7. سبط ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، صفحه ۲۵۳.
8. ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، جلد ۸، ص ۲۰۴.
و…..
خولی قاتل سید الشهداء علیه السلام:
ذهبي، عالم مشهور اهل تسنن خولي را قاتل امام حسين عليه السلام معرفي ميکند:
طعنه سنان بن أنس النخعي في ترقوته ثم طعنه في صدره فخر واحتز رأسه خولي الأصبحي لا رضي الله عنهما
سير أعلام النبلاء – الذهبي – ج 3 ص 299
سنان بن انس نخعی نیزه‌ای به زیر گردن امام حسین علیه السلام وارد کرد؛ سپس نیزه‌ای در سینه امام حسین علیه السلام زد و حضرت با صورت به زمین خورد و خولی أصبحی سر امام حسین علیه السلام را جدا کرد، خدا از سنان و خولی راضی نباشد.
بلاذری در انساب الاشراف، جلد۳، صفحه ۴۱۸ و ابن‌اعثم در کتاب الفتوح، جلد۵، صفحه ۱۱۹ و جلد ۶، صفحه ۲۴۴ و طبرانی در کتاب المعجم الکبیر، جلد۳، صفحه ۱۱۷ از خولی به عنوان قاتل امام حسین علیه السلام یاد می‌کنند.
جنايت اشتراکي:
با توجه به اينکه شمر و سنان بن انس و خولي و.. به عنوان قاتلان حضرت معرفي شده‌اند و برخي از نقل‌ها با ديگري تفاوت دارد، به نظر مي‌رسد به صورت قطعي اظهار نظر کردن در مورد اينکه قاتل چه کسي بوده است مشکل است، اگرچه عمده نقل‌ها متوجه شمر و سنان بن انس بوده (در اين ميان هم نقل مشهورتر که در زيارات هم آمده است، شمر را قاتل اصلي معرفي کرده است، همان طور که در کتاب المزار مشهدي صفحه 505 در يکي از زيارت روز عاشورا آمده است والشمر جالس علي صدرک) و نقل‌هايي مثل خولي و..کم تعداد و کم اهيمت است، ممکن است به يک صورت تا حدي بتوان بين روايت‌هاي تاريخي مختلف جمع کرد و اينکه اين دو ملعون با همکاري يکديگر اين کار را انجام داده‌اند و چه بسا جنايتي که سنان انجام داد و حضرت را با نيزه از اسب بر زمين انداخت و کار شمر مجموعا به عنوان قتل و شهادت حضرت قلمداد شده است يا اينکه شمر به عنوان فرمانده و او عامل اجرا اين جنايت بوده است يا اينکه هردو با همراهي و هماهنگي و تجهيز يکديگر اين جنايت بزرگ را صورت داده‌اند؛ همانطور که برخي از تاريخ نويسان هم اين احتمال را مطرح کرده‌اند:
وحمل عليه ذرعة بن شريك لعنه الله فضرب كتفه اليسرى بالسيف فسقطت صلوات الله عليه وقتله أبو الجنوب زياد بن عبد الرحمن الجعفي والقثعم وصالح بن وهب اليزني وخولي بن يزيد كل قد ضربه وشرك فيه ونزل سنان بن أنس النخعي فاحتز رأسه صلوات الله عليه ويقال إن الذي أجهز عليه شمر بن ذي الجوشن الضبابي لعنه الله
مقاتل الطالبيين – أبي الفرج الأصفهاني – ص 79
ابي الفرج اصفهاني بيان کرده است که ابتدا ذرعه بن شريک ضربه‌اي به کتف چپ امام زد و امام به زمين افتادند و عده‌اي مانند قثعم و صالح بن وهب و…به سمت ايشان حمله ور شدند و آنگاه بود که سنان به سمت امام آمد و سر مبارک امام را جدا کرد و گفته شده است که شمر او را بر اين کار آماده و مهيا و مي‌کرد.
