اعمال ماه محرم در مفاتيح الجنان

اعمال ماه محرم در مفاتيح الجنان

ماه محرّم، ماه حماسه و ماتم

ماه محرّم، ماه غم و اندوه اهل بیت(علیهم السلام) و شیعیان آنهاست و ماه شهادت و یادآورى دلاورى ها و شجاعت ها و ایثارهاى سیّدالشّهدا امام حسین(علیه السلام) و یاران باوفاى او در کربلاست; در حدیثى از امام على بن موسى الرّضا(علیهما السلام) آمده است که فرمود: «هنگامى که ماه محرّم فرا مى رسید، کسى پدرم را خندان نمى دید و همواره محزون و غمگین بود،تا روز دهم یعنى روز عاشورا; آن روز روزِ مصیبت و حزن و اندوه و گریه پدرم بود و مى فرمود: امروز روزى است که حسین(علیه السلام) شهید شده است».(1)

سزاوار است همه ارادتمندان اهل بیت(علیهم السلام) با تشکیل مجالس سوگوارى، هرچه باشکوهتر در تعظیم این شعائر بکوشند، و خطباى گرامى فلسفه شهادت آن بزرگواران و آثار مهمّ آن را براى بقاى اسلام و تشیّع، شرح دهند; مخصوصاً جوانان و نوجوانان خود را با این مراسم آشنا کنند و در انجام این مراسم از آنچه که مایه وهن مذهب در نظر دوست و دشمن مى شود، جدّاً بپرهیزند، و توجّه داشته باشند که عاشورا و مراسم حسینى است که اسلام را زنده نگه داشته است، و هر سال خون تازه اى در عروق اسلام جارى مى سازد، و تا مراسم حسینى، پرشور و پرشکوه برپاست، آسیبى به اسلام نخواهد رسید.

1. امالى صدوق، صفحه 128، حدیث 2.

…………………………………….

اعمال ماه محرّم

1ـ به هنگام رؤیت هلال محرّم، مستحب است تکبیر بگویى و اگر مى توانى دعاى مشروحى را که سیّد در «اقبال الاعمال» آورده است، بخوانى.(1)

2ـ در شب اوّل محرّم صد رکعت نماز بخوان، و در هر رکعت سوره «حمد» و «قل هو اللّه»را مى خوانى و هر دو رکعت را به یک سلام پایان مى دهى; در روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمده است: هر کس این نمازها را بخواند و روز اوّل ماه محرّم را روزه بگیرد، مانند کسى است که در طول سال بر انجام خیر مداومت داشته باشد و تا سال آینده از فتنه ها محفوظ خواهد بود. و اگر بمیرد وارد بهشت خواهد شد.(2)

3ـ مطابق روایت دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در شب اوّل محرم دو رکعت نماز مى خوانى به این نحو: در رکعت اوّل سوره «حمد» و سوره «انعام» و در رکعت دوم سوره «حمد» و سوره «یس».(3)

علاوه بر این نمازها، مستحب است نماز اوّل هر ماه نیز خوانده شود که کیفیّت آن در اعمال مشترک ماهها (صفحه 597) گذشت.

4ـ در روز اوّل محرّم، روزه گرفتن مستحب است، که در روایتى امام رضا(علیه السلام) فرمود: «هر کس این روز را روزه بگیرد، و حاجت خویش را از خداوند بخواهد، خداوند دعایش را به اجابت خواهد رساند، این روز همان روزى بود که حضرت زکریّا در این روز، از خداوند فرزندى را طلب کرد و خداوند دعایش را به اجابت رساند و یحیى را به وى عنایت فرمود».(4)

5ـ از امام على بن موسى الرضا(علیهما السلام) نقل شده است که رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) روز اوّل محرّم، دو رکعت نماز مى خواند و پس از نماز دست ها را بلند مى کرد و این دعا را سه مرتبه قرائت مى فرمود:

اَللّـهُمَّ اَنْتَ الاِْلـهُ الْقَدیمُ، وَ هذِهِ سَنَةٌ جَدیدَةٌ، فَاَسْئَلُکَ فیهَا الْعِصْمَةَ

خدایا تویى معبود ازلى و این سال تازه است از تو خواهم در این سال نگهداریم را

مِنَ الشَّیْطـانِ، وَ الْقُوَّةَ عَلى هذِهِ النَّفْسِ الاَْمّارَةِ بِالسُّوءِ، وَ الاِْشْتِغالَ بِما

از شیطان و نیروى بر این نفس که پیوسته به گناه فرمان مى دهد و سرگرمى بدانچه

یُقَرِّبُنى اِلَیْکَ، یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ، یا عِمادَ مَنْ لا عِمادَ لَهُ، یا

مرا به تو نزدیک کند اى صاحب جلالت و بزرگوارى اى تکیه گاه کسى که تکیه گاهى ندارد اى

ذَخیرَةَ مَنْ لا ذَخیرَةَ لَهُ، یا حِرْزَ مَنْ لا حِرْزَ لَهُ، یا غِیاثَ مَنْ لا غِیاثَ

ذخیره آن کس که ذخیره ندارد اى پناهگاه آن کس که پناهگاهى ندارد اى فریادرس آن کس که فریادرسى ندارد

لَهُ، یا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ، یا کَنْزَ مَنْ لا کَنْزَ لَهُ، یا حَسَنَ الْبَلاءِ،یا عَظیمَ

اى پشتیبان آن کس که پشتیبانى ندارد اى گنج آن کس که گنجى ندارد اى که آزمایشت نیکوست اى بزرگ

الرَّجآءِ، یا عِزَّ الضُّعَفآءِ، یا مُنْقِذَ الْغَرْقى، یا مُنْجِىَ الْهَلْکى، یا مُنْعِمُ یا

مایه امید اى عزت بخش ناتوانان اى نجات بخش غریقان اى خلاص کننده هالکان اى نعمت بخش اى

مُجْمِلُ، یا مُفْضِلُ یا مُحْسِنُ، اَنْتَ الَّذى سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللَّیْلِ وَنُورُ

زیباپرور اى فزون بخش اى نیکوده تویى که سجده کرد (و به کمال خضوع درآمد) برایت سیاهى شب و روشنى

النَّهارِ، وَضَوْءُ الْقَمَرِ وَشُعاعُ الشَّمْسِ، وَدَوِىُّ الْمآءِ وَحَفیفُ الشَّجَرِ، یا

روز و تابش ماه و شعاع خورشید و صداى ریزش آب و بهم خوردن درخت اى

اَللهُ لا شَریکَ لَکَ، اَللّـهُمَّ اجْعَلْنا خَیْراً مِمّا یَظُنُّونَ، وَاغْفِرْلَنا ما لا

خدایى که شریک ندارى خدایا قرارمان ده بهتر از آنچه مردم گمان کنند و بیامرز از ما آنچه را که

یَعْلَمُونَ، وَلا تُؤاخِذْنا بِما یَقُولُونَ، حَسْبِىَ اللهُ لا اِلـهَ اِلاَّ هُوَ، عَلَیْهِ

نمى دانند و مگیر ما را بدانچه گویند بس است مرا خدا معبودى جز او نیست بر او

تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ، امَنّا بِهِ، کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا، وَما یَذَّکَّرُ اِلاَّ

توکل کنم و اوست پروردگار عرش عظیم ایمان داریم به او و هرچه هست از نزد پروردگار ماست و اندرز نگیرند جز

اُولُوا الاَْلْبابِ، رَبَّنا لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ هَدَیْتَنا، وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ

خردمندان پروردگارا منحرف مساز دلهاى ما را پس از آن که هدایتمان کردى و ببخش به ما از پیش خود

رَحْمَةً، اِنَّکَ اَنْتَ الْوَهّابُ.(5)

رحمتى که براستى تویى بخشایشگر.

6ـ مرحوم «شیخ طوسى» فرموده است که مستحب است دهه اوّل محرّم را روزه بگیرد; ولى در روز عاشورا از غذا و آب امساک نماید، امّا روزه نگیرد، و چون وقتِ عصر فرا رسید، به مقدار کمى، تربت تناول نماید (زیرا روزه گرفتن در این روز شیوه بنى امیّه بود که به شکرانه جریان کربلا، روزه مى گرفتند!).(6)

1. اقبال الاعمال، صفحه 545.
   2. اقبال الاعمال، صفحه 552.
   3. همان مدرک.
   4. همان مدرک، صفحه 544 و بحارالانوار، جلد 44، صفحه 285 .
   5. اقبال، صفحه 553 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 333.
   6. مصباح المتهجّد، صفحه 771. منبع مفاتيح نوين آيت الله مكارم شيرازي