از نظر اسلام ازدواج اجباری چه حکمی دارد؟

با ازدواج اجباری بنا به هر شرایطی بهتر است حکم شرعی ازدواج اجباری را از نظر مراجع تقلید بدانیم ، در زمان های قدیم بین مردم شهرها، روستاها و … دختران را به ازدواج مجبور می کردند. خوشبختانه این رسم از بین رفته است. فقط در بین افراد کمی وجود دارد.

ازدواج اجباری چیست؟

ازدواج اجباری ازدواجی است که در آن دختر، پسر یا هر دو راضی به شروع یک زندگی مشترک در کنار هم نیستند. البته بیشتر مواقع این زنان هستند که مجبور به این نوع ازدواج می شوند. در قدیم ازدواج به سبک اجباری شایع تر بود. اما امروزه همچنان در بعضی نقاط جهان، مخصوصاً روستاهای کشورهای توسعه نیافته، ازدواج اجباری اتفاق می افتد.

ممکن است خانواده ها به دلایلی مانند سنت های اشتباه، فقر و … فرزندشان را مجبور به ازدواج کنند. یکی از دردناک ترین حالت های این ازدواج زمانی است که دختر بچه ای را به عقد مرد بزرگسالی در می آورند. چنین ازدواجی می تواند از سوی والدین، سرپرستانی مانند برادر بزرگتر، دایی یا به صورت قبیله ای به فرد تحمیل شود.

ازدواج اجباری کودکان در سراسر جهان اتفاق می افتد اما در مناطق فقیر نشین و کشورها و شهرهای فاقد ثبات اقتصادی، آمار بالاتری دارد.

وقتی کودکی ازدواج می کند، دنیای کودکی اش به دنیای سرشار از مسئولیت یک زن متأهل و حتی گاهی یک مادر تبدیل می شود. آگاهی در مورد مضرات ازدواج اجباری کودکان، مبارزه با فقر و حمایت قانونی از کودکان می تواند به این رسم اشتباه پایان بدهد.

حکم شرعی ازدواج اجباری

از نظر شرعی عقدی که به اجبار باشد و زن، مرد یا هر دو به آن راضی نباشند، باطل است. در دین اسلام ازدواج اجباری مشروعیت ندارد. این نوع ازدواج نوعی خشونت جنسی است و در اکثر مواقع دخترها قربانیان اصلی آن هستند.

پرسش و پاسخ مراجع از ازدواج اجباری

• پرسش : پدر و مادرم مرا به ازدواج با پسرى در آورده اند؛ در حالى که هیچ گونه رضایتى به آن ندارم، تکلیف ازدواج ما چگونه است؟

پاسخ همه مراجع : رضایت زن و مرد به ازدواج شرط است و بدون آن عقد صحیح نیست.

• پرسش : در بین عشایر عرب خوزستان رسمى به نام «نهوه» وجود دارد (اجبار دختر عمو به ازدواج با پسر عمو یا دیگر نزدیکان، و منع از ازدواج با دیگران) چنین رسمى از نظر شرعى چه حکمى دارد؟

پاسخ : چنین رسمى برخلاف شرع است، و باید از آن پرهیز کرد، مگر این که زوج و زوجه هر دو بدون اجبار رضایت دهند.

نظر مراجع، راجع به حکم عقد به اجبار و بدون رضایت زوجین

نظر آیت الله خامنه ای:

اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم عقد آنها صحیح است.

آیت الله مکارم شیرازی:

عقد حاصل نیست و آمیزش حکم زنا دارد و فرزند او نیز فرزند حلال زاده نیست و اگر پدر چنین اجباری کند مرتکب گناه بزرگی شده است. البته اگر زن مجبور به ادامه باشد فرزند به وجود آمده نامشروع نیست.

نظر آیت الله هادوی تهرانی:

رضایت دختر شرط عقد صحیح است و اگر این شرط حاصل نباشد عقد باطل است و نزدیکی کردن حرام است و اگر دختر وادار به نزدیکی شود و حتی لحظه ای قبل از عقد هم راضی به آن نشود و بچه ای متولد شود حرام زاده است.

آیت الله سیستانی:

عقد باطل است و نزدیکی حرام است و فرزندش وطی شبهه است.

نظر مراجع درباره ازدواج اجباری

نارضایتی ظاهری به عقد

نظر همه مراجع :

اگر دختر با کراهت عقد را قبول کند ولی در باطن به این امر راضی باشد عقد صحیح است.

نظر آیت الله نوری همدانی :

اگر زن ظاهراً به کراهت اذن عقد را بدهد و معلوم باشد که قلبا راضی است یا بعد از عقد راضی شود عقد صحیح است.

اگر زوجین بعد از عقد رضایت پیدا کنند

طبق گفته همه مراجع اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را مجبور به ازدواج کنند و بعد از خواندن عقد راضی بشوند و بگویند که به آن عقد راضی هستند عقد صحیح است.

حکم ازدواج اجباری در قانون

طبق ماده ۲۰۲ قانون مدنی اکراه به اعمالی گفته می‌شود که موثر در هر شخص با شعور بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود تهدید کند به نحوی که عادتاً قابل تحمل نباشد. بنابراین منظور قانونگذار از اکراه نوع خاصی از آن است.