احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن

احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن

1-در نوشتار قبل احکام قسم و کفاره شکستن آن مطرح شد از اینجا کلیک کنید و حتما بخوانید.

2-در نوشتار قبل «احکام نذر و عهد مطابق نظر 10 مرجع» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

[کفاره نذر]

مسأله 2654 اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند باید کفّاره بدهد (1) یعنی یک بنده آزاد کند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد.

(1) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(گلپایگانی)، (صافی)، (زنجانی): باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.

(مکارم): گناه کرده و باید کفّاره بدهد..

(بهجت): و کفاره آن بنا بر أظهر کفاره قسم و بنا بر احتیاط مستحب ّ کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان است.

[فراموش کردن نذر یا انجام در حال ضرورت]

مسأله 2655 اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری (1) انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد و چنانچه (دوباره پیش از رسیدن آن وقت (2) بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد (3) .

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست (1) (مکارم): از روی فراموشی یا اجبار.. (2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست] (3) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): باید کفّاره بدهد.

(گلپایگانی)، (صافی): باید به مقداری که در دو مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.

(زنجانی): مسأله اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی عمد یا عذر انجام دهد چنانچه دیگر هدفی از نذر برای ترک باقی نباشد، لازم نیست در بقیه مدّت آن را ترک نماید و اگر هدف از نذر ترک هنوز باقی باشد، بنا بر احتیاط باید تا آخر وقت تعیین شده آن عمل را بجا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در دو مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد، و در این فرض اگر از اوّل بی عذر انجام داده باشد کفّاره مسلّم و بنا بر احتیاط متعدّد خواهد بود.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

پرسش ۲۷۵ . اگر انسان براى نذر خود وقت تعیین کند ؛ ولى در زمان خود نتواند آن را انجام دهد، وظیفه اش چیست؟

 همه مراجع: اگر نذر او روزه است، چنانچه در وقت عمل به آن عذرى مانند بیمارى، سفر ضرورى و… پیش آید، عمل به آن واجب نیست و کفاره هم ندارد ولى باید قضاى آن را بجا آورد. و در غیر روزه، اگر در وقت انجام دادن نذر، نتواند آن را به جا آورد، تکلیف از او ساقط است و کفاره هم ندارد.

امام، تحریر الوسیلة، ج ۲، النذر، م ۱۱، ۱۲ و ۲۴ ؛ تبریزى، استفتاءات، س ۱۷۲۹ و توضیح المسائل مراجع،۲۶۵۳ ؛ صافى، هدایة العباد، ج ۲، النذر، م ۱۱، ۱۲ و ۲۴ ؛ سیستانى، توضیح المسائل مراجع، م ۲۶۴۷ و ۲۶۵۳ ؛ خامنه اى، استفتاء، س ۱۰۷۴ و دفتر: فاضل، نورى، مکارم، وحید، بهجت.

---

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

نذر

تعریف: ملتزم دانستن خود به اینکه عملی را برای خدا به نحو مخصوص انجام دهیم.

شرایط انعقاد نذر(۱)

۱. صیغه نذر: در انعقاد نذر، صرف نیت کافی نیست و ذکر صیغه لازم است؛ گرچه لازم نیست صیغه به عربی باشد؛ مثال: “لله علیّ ان اصلّی صلاة اللیل”؛ “برای خدا بر من است که نماز شب بخوانم” یا “لله علیّ ان اترک الغیبة”؛ “برای خدا بر من است که غیبت نکنم”. 

مسئله

منعقد شدن نذر با جملات زیر محل اشکال است:
 “نذرت لله ان اصوم”؛ “نذر کردم برای خدا اینکه روزه بگیرم”.
 “لله علی نذر صوم یوم”؛ “برای خداوند بر من است نذر یک روز روزه”.
لذا بنابراحتیاط، باید به نذر عمل شود و با ترک آن، بنابر احتیاط، کفاره تعلق می­‌گیرد.

۲. متعلق نذر (آنچه در نذر بیان شده انجام یا ترک آن) باید رجحان داشته باشد؛ چه واجب باشد و چه مستحب (از نظر انجام آن) و چه حرام باشد و چه مکروه (از نظر ترک آن)؛ مانند اینکه نذر کند روزه بگیرد یا زیارت برود یا نذر کند غیبت را ترک کند یا سیگار نکشد.
بنابراین در صورتی­که متعلق نذر، امر مرجوحی باشد، نذر صحیح نیست؛ مانند اینکه نذر کند سیگار بکشد یا غیبت کند. اما اگر متعلق نذر امر مباحی باشد، در صورتی­که جهت رجحانی در آن مدّ نظر باشد، نذر منعقد می­‌شود؛ مانند اینکه نذر کند غذا بخورد تا توانایی بر اطاعت خدا داشته باشد. اما اگر هیچ رجحانی نداشته باشد، نذر منعقد نمی­‌شود.
۳. باید متعلق نذر مقدور ناذر باشد و مشقت فراوان یا ضرر قابل توجه نداشته باشد؛ مثلاً کسی که روزه برایش ضرر دارد، نمی­‌تواند نذر کند که روزه بگیرد یا کسی­ که توان راه رفتن  ندارد، نمی­‌تواند نذر کند که با پای پیاده به کربلا برود.
نکته
ترجیح داشتن و عاجز نبودن هنگام فرارسیدن وقت عمل نذر نیز ملاک است. لذا اگر وقت عمل، متعلق نذر رجحان نداشت یا ناذر، عاجز از انجام آن بود یا برای او مشقت فراوان داشت، عمل به نذر واجب نیست.
۴. شخص نذر کننده باید بالغ، عاقل، دارای اختیار و دارای قصد باشد و همچنین اگر در مورد مال خود نذر کرده، محجور (مثل سفیه یا مفلس) نباشد.
نکته
انسان سفیه حتی وقتی­ چیزی را در نذر به عهده و ذمه بگیرد که جنبه مالی داشته باشد، اگرچه از عین اموال حال حاضر او نباشد، نذرش باطل است. اما شخص مفلس اگر چیزی را که جنبه مالی دارد، به عهده و ذمّه بگیرد، ولی در مورد عین یکی از اموال حال حاضرش نذر نکرده، ایرادی ندارد و نذر منعقد است.
۵. اگر زن به همراه شوهرش باشد، نذر زن بدون اذن شوهر، اگر چه در مورد اموال زن باشد، باطل است.
مسئله
۱. اگر ابتدا شوهر اذن دهد و پس از نذر، مانع شود، نذر واجب­ الوفاء است.
۲. معنای لزوم اذن شوهر آن نیست که زن در اموال خودش اجازه تصرف ندارد. بلکه بدین معناست که نذر او واجب­الوفاء نیست.

اقسام نذر
۱. نذر مشروط: نذری است که معلق بر چیزی باشد. این نوع نذر به سه صورت است:
الف) به شکرانة نعمت دنیوی یا اخروی نذر کند.
مثال: اگر خداوند به من فرزند سالمی عطا کند، برای خدا بر من است که چهل فقیر را غذا دهم؛ در این مثال، اطعام فقیر متوقف بر داشتن فرزند سالم است که به شکرانة آن این نذر انجام می­‌شود.
ب) برای طلب دفع بلا و گرفتاری این نذر منعقد می­‌شود.
مثال: اگر خداوند پدرم را شفا دهد، برای خدا بر من است که چهل شب زیارت عاشورا بخوانم.
ج) نذر برای بازداشتن نفس از عمل محرم یا مکروه است.
مثال: اگر دروغ گفتم، برای خدا بر من است که یک فقیر را غذا دهم.

۲. نذر مطلق: نذری است که بر چیزی معلق نیست.
 مثال: برای خدا بر من است که ماه رجب را روزه بگیرم.
مسئله
۱. اگر آنچه را نذر کرده مقید به زمان یا مکان خاصی است، انجام آن در غیر آن مکان یا زمان کافی نیست.
۲. اگر فرضاً ده روز روزه نذر کند و معین نکند که پی­در­پی یا به صورت پراکنده باشد، به هر صورت انجام دهد اشکال ندارد.
۳. اگر مالی را نذر یکی از مشاهد مشرفه کند، باید صرف مصالح آن مکان شود. اما اگر مال را نذر یکی از ائمه (ع) یا اولاد آنها نماید، جایز است در هر کار خیر، اعم از صدقه به فقراء، ساخت و تعمیر مسجد، پل و …. صرف شود؛ با قصد اینکه ثواب آن به منذورله برگردد؛ هرچند مستحب است که صرف مخارج حرم و زائران و خادمان آن شود. البته اگر نذر مقید به مصرف خاصی است، باید طبق آن عمل شود.

حکم تخلف از نذر

۱. منذور(۲) مقید به زمان خاصی است:
الف) منذور روزه است قضای روزه واجب است و در صورت ترک عمدی کفارة حنث(۳) نذر نیز واجب می­شود.
ب) منذور نماز است بنابر احتیاط واجب، قضا واجب است و با ترک عمدی، کفاره حنث نذر نیز واجب می­شود.
ج) منذور غیر نماز و روزه است؛ مانند زیارت امام حسین (ع)در روز عاشورا قضا واجب نیست. ولی اگر عمداً ترک کرده باشد، کفاره واجب می­شود.
۲. منذور مقید به زمان خاصی نیست (نذر مطلق) جایز است تأخیر آن تا زمانی­ که گمان به فرارسیدن مرگش کند؛ در این صورت تأخیر آن جایز نیست. بنابراین حنث نذر در این قسم به این صورت است که در مدت حیاتش انجام ندهد.
 مسئله

۱. در صورتی شکستن نذر موجب کفاره می‌شود که نذرکننده عمداً و با اختیار (نه از روی فراموشی یا اضطرار یا اکراه و تهدیدی) به نذر خود عمل نکند. (کفاره جای توبه را نمی‌گیرد).

۲.  اگر نذر کند هر پنجشنبه را روزه بگیرد، در صورتی­که بعضی از پنجشنبه­‌ها مصادف با عید فطر یا قربان شود، یا نذرکننده بیمار یا حائض شود و نتواند آن روز را روزه بگیرد، واجب است قضای آن را بجا آورد و این حکم در مورد سفر، احتیاط واجب است.
۳. در صورتی­ که نذر کرده روز خاصی را روزه بگیرد، جایز است به سفر رود؛ هرچند سفر برای او ضرورت نداشته باشد. اما بعد از آن باید روزه را قضا ­کند و کفاره­ای ندارد.
۴. شخصی نذر کرده هر پنجشنبه روزه بگیرد. در صورتی­ که یک پنجشنبه را روزه نگیرد:
الف) اگر هنگام نذر، منظورش تمام پنجشنبه‌­ها به عنوان مجموعه واحد بوده، به این معنا که اگر حتی یک پنجشنبه هم روزه نگیرد، مطلوب تأمین نشده است در این صورت به خاطر یک بار تخلف، نذر منحل شده و کفاره بر او واجب می­‌شود و هفته­‌های بعد، دیگر روزه واجب نیست.
ب) هر پنجشنبه جداگانه مد نظر است در این صورت در ازای هر پنجشنبه­‌ای که عمداً روزه نگیرد، یک کفاره واجب است.

کفاره شکستن نذر

اگر کسی حنث نذر کند، باید یا ده فقیر را اطعام کند یا آنان را لباس پوشاند و در صورتی­که مقدور نباشد، سه روز پیاپی روزه بگیرد.

عجز ناذر از انجام منذور

اگر ناذر، از انجام منذور (چه نذر مطلق و چه نذر مقید به زمان) عاجز شود، نذر منحل می‌شود و چیزی بر عهده ناذر نیست؛ مگر در مورد نذر روزه که در صورت عجز، باید در ازای هر روز، یک مد طعام به فقیر بدهد.

رساله آموزشی رهبری.

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

. تغيير نذر :

اگر صيغه نذر را خوانده باشد، هرچند به غير زبان عربى، تغيير دادن آن جايز نيست و اگر نخوانده است مانعى ندارد.

مسأله 2272ـ «نذر» آن است که کار خیرى را براى خدا بر عهده خود قراردهد، یا ترک کارى که نکردن آن بهتر است.

مسأله 2273ـ نذر دو قسم است: نذرى که به صورت «مشروط» انجام مى شود، مثلاً مى گوید: چنانچه مریض من خوب شود انجام فلان کار براى خدا بر عهده من است (این را «نذر شکر» گویند) یا اگر مرتکب فلان کار بد شوم فلان کار خیر را براى خدا انجام خواهم داد (و آن را «نذر زجر» گویند)، دوم نذر مطلق است و آن این که بدون هیچ قید و شرطى بگوید: «من براى خدا نذر مى کنم که نماز شب بخوانم» و همه اینها صحیح است.

مسأله 2274ـ نذر در صورتى صحیح است که براى آن صیغه خوانده شود، خواه به عربى باشد یا زبانهاى دیگر، بنابراین اگر بگوید چنانچه فلان حاجت من روا شود براى خدا بر من است که فلان مقدار مال را به فقیر بدهم، نذر او صحیح است، بلکه اگر بگوید نذر مى کنم براى خدا اگر فلان حاجت من رواشود فلان کار خیر را انجام دهم، کافى است.

مسأله 2275ـ نذر در صورتى صحیح است که از انسان بالغ و عاقل انجام شود و از روى اختیار و قصد باشد، بنابراین نذر از روى اجبار، یا به واسطه عصبانى شدن و از دست دادن اختیار، صحیح نیست.

مسأله 2276ـ آدم سفیهى که مال خود را در کارهاى بیهوده مصرف مى کند، همچنین کسى که حاکم شرع او را به خاطر ورشکست شدن از تصرّف در اموالش جلوگیرى کرده، نذرهاى مربوط به اموالشان صحیح نیست.

مسأله 2277ـ نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد بى اجازه او باطل است و اگر مزاحم نباشد احتیاط مستحب آن است که با اجازه او باشد.

مسأله 2278ـ اگر زن در جایى که احتیاج به اجازه شوهر دارد با اجازه او نذر کند، شوهرش بنابراحتیاط واجب نمى تواند نذر او را به هم بزند یا او را از عمل کردن به نذر جلوگیرى نماید.

مسأله 2279ـ نذر فرزند احتیاجى به اجازه پدر ندارد، مگر این که کار او مایه آزار پدر باشد که دراین صورت نذر او صحیح نیست.

مسأله 2280ـ نذر در مورد کارهایى صحیح است که انجام آن ممکن باشد.

مسأله 2281ـ کارى را که انسان نذر مى کند باید شرعاً مطلوب باشد، بنابراین نذر کار حرام، یا مکروه، یا ترک واجب و مستحب، صحیح نیست.

مسأله 2282ـ لازم نیست جزئیّات و خصوصیّات عملى که نذر کرده مطلوب باشد، همین اندازه که اصل آن شرعاً مطلوب باشد کافى است، مثلاً اگر نذر کند شب اوّل هر ماه نماز شب بخواند صحیح است و باید به آن عمل کند، یا اگر نذر کند در محلّ خاصّى فقرا را اطعام نماید باید مطابق آن عمل نماید.

مسأله 2283ـ کار مباحى که انجام و ترک آن از هر جهت مساوى است نذر انجام آن صحیح نیست، ولى اگر انجام یا ترک آن از جهتى بهتر باشد و به همان منظور نذر کند صحیح است، مثلاً نذر کند غذایى بخورد که براى عبادت قوّت گیرد یا غذایى که مایه سستى بدن او براى انجام عبادت مى شود ترک نماید.

مسأله 2284ـ هرگاه نذر کند روزه بگیرد ولى وقت و مقدار آن را معیّن نکند، چنانچه یک روز روزه بگیرد کافى است، همچنین اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیّات آن را معیّن نکند یک نماز دو رکعتى کفایت مى کند، نذر سایر کارهاى خیر نیز همین گونه است.

مسأله 2285ـ هرگاه نذر کند روز معیّنى را روزه بگیرد، احتیاط واجب آن است که آن روز سفر نکند تا بتواند روزه خود را به جا آورد و چنانچه در آن روز مسافرت کند احتیاط واجب آن است که روزه را در سفر بگیرد و بعداً نز قضا کند و کفّاره هم بدهد.

مسأله 2286ـ اگر کسى از روى اختیار به نذر خود عمل نکند گناه کرده و باید کفّاره بدهد و کفّاره نذر عبارت است از اطعام شصت فقیر، یا دو ماه پى در پى روزه گرفتن (یعنی سی و یک روز آن را پشت سر هم بجا آورد)، یا یک بنده آزاد کردن؛ و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است.

مسأله 2287ـ اگر نذر کند تا وقت معیّنى عملى را ترک نماید بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن کار را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روى فراموشى یا اجبار انجام دهد چیزى بر او نیست، ولى لازم است تا آخر وقت نذر، آن عمل را به جا نیاورد و اگر بدون عذر آن را به جا آورد باید مطابق آنچه در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.

مسأله 2288ـ کسى که نذر کرده عملى را مستمرّاً ترک کند و زمانى براى آن معیّن ننموده، چنانچه از روى اختیار آن را به جا آورد براى دفعه اوّل باید کفّاره بدهد و اگر نذر او چنان بوده که هر دفعه از آن عمل، مستقلاًّ تحت نذر قرار داشته احتیاط واجب آن است که براى هر دفعه، کفّاره اى بدهد، امّا اگر چنین قصدى نداشته، یا شک کند قصدش چگونه بوده یک کفّاره بیشتر واجب نیست.

مسأله 2289ـ اگر نذر کند در هر هفته روز معيّنى (مثلاً روز جمعه) را روزه بگيرد، چنانچه يکى از جمعه ها مصادف با عيد فطر يا قربان شود، يا عذر ديگرى مانند حيض براى او پيش آيد، بايد روزه راترک کند.

مسأله 2290ـ هرگاه نذر کند مقدار معیّنى را صدقه دهد، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد باید آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.

مسأله 2291ـ هرگاه نذر کند به فقیر معیّنى صدقه دهد نمى تواند آن را به دیگرى دهد و اگر آن فقیر بمیرد بنابر احتیاط به ورثه او بدهد.

مسأله 2292ـ هرگاه نذر کند به زیارت یکى از امامان مثلاً به زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام) مشرّف شود، اگر به زیارت امام دیگرى برود کافى نیست و هرگاه به واسطه عذرى نتواند آن امام را زیارت کند چیزى بر او نیست.

مسأله 2293ـ کسى که نذر کرده زیارت برود ولى غسل زیارت و نماز آن را نذر نکرده، لازم نیست آنها را به جا آورد.

مسأله 2294ـ اگر چیزى براى حرم یکى از امامان یا امامزادگان نذر کند باید آن را به مصارف حرم برساند، از قبیل تعمیرات و فرش و روشنایى و خدّامى که مشغول خدمت هستند و مانند آن، ولى اگر چیزى براى خود امام(علیه السلام) یا امامزاده نذر کرده بى آن که نام حرم را ببرد، مى تواند علاوه بر امورى که ذکر شد صرف مجالس عزادارى و سوگوارى یا نشر آثار آن بزرگواران، یا کمک به زوّار آنها یا هر کار دیگرى که نسبتى با آنها دارد بکند.

مسأله 2295ـ گوسفندى را که نذر کرده اند پشم آن و مقدارى که چاق مى شود جزء نذر است و اگر پیش از آن که گوسفند به مصرف نذر برسد بچّه اى بیاورد، یا شیر دهد، احتیاط واجب آن است آن را هم به مصرف نذر برساند.

مسأله 2296ـ هرگاه نذر کند اگر مریض او خوب شود یا مسافرش سالم بازگردد فلان کار خیر را انجام دهد، چنانچه معلوم شود پیش از نذر کردن مریض او خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر واجب نیست.

مسأله 2297ـ هرگاه پدر یا مادرى نذر کند دختر خود را به سیّد شوهر دهد نذر آنها اعتبارى ندارد و هنگامى که دختر به حدّ بلوغ رسید اختیار با خود اوست.

مسأله 2298ـ عمل کردن به «عهد» مانند نذر واجب است به شرط این که صیغه عهد را بخواند، مثلاً بگوید: «با خدا عهد کردم که فلان کار خیر را انجام دهم» امّا اگر صیغه نخواند، یا آن کار شرعاً مطلوب نباشد عهد او اعتبارى ندارد.

مسأله 2299ـ کسى که به عهد خود با شرایط بالا عمل نکند باید کفّاره بدهد و کفاره عهد مانند کفاره نذر است، یعنى سیر کردن شصت فقیر، یا دوماه روزه پى در پى (یعنى سى و یک روز آن را پشت سر هم به جا آورد) یا آزاد کردن یک بنده؛ و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است. رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی.

استفتائات 

سؤال 129. روش نذر صحیح براى مراسم بزرگ عزادارى امام حسین(علیه السلام)چگونه است؟

جواب: باید نذر کنند که براى رضاى خدا به مراسم حسینى، فلان کمک را مى کنند. و نذر براى پرچم و امثال آن صحیح نیست; بلکه باید براى خدا و به قصد کمک به عزاى صاحب پرچم یعنى امام حسین(علیه السلام) و یارانش باشد.

سؤال 130. افرادى بر انجام نذر خود توانایى ندارند. آیا باید براى اداى نذر خود وام بگیرند؟ آیا تغییر نذر از محلّى به محلّ دیگر واز غذایى به غذاى دیگر و از زمانى به زمان دیگر جایز است؟

جواب: اگر توانایى ندارند، ساقط مى شود و اگر بتوانند وام را براحتى ادا کنند، وام بگیرند. و تغییر نذر مطلقاً جایز نیست; جز در موارد ضرورت.

سؤال 137. این جانب سال ها است که در روز عاشورا نذر عدس پلو داشتم که چند سال است به آن مرغ نیز اضافه کرده ام. حال مى خواهم به جاى عدس زرشک بریزم. آیا مانعى دارد؟

جواب: باید همان طور که نذر کرده اید عمل کنید.

سؤال 138. ما حدود بیست نفر در هیئت عزادارى، هرساله براى دسته امام حسین(علیه السلام) گوسفند قربانى نذر کرده بودیم و هر سال هم دسته به درب خانه ها مى رفت و قربانى هرکس را جلوى خانه خودش سر مى بریدند. ولى بنا به دلایل سردى هوا، شلوغى خیابان ها، دورى راه و وقت کم، تصمیم گرفتند که همه کسانى که نذرى دارند هرچقدر که مى خواهند پول بدهند تا یک عدد گوساله خریدارى و به نیابت از همه جلوى مسجد ذبح شود. آیا اداى نذر گروهى، آن هم به جاى گوسفند گوساله، درست است یا اشکال دارد؟

جواب: اگر صیغه نذر را خوانده اند باید مطابق آن عمل کنند و الاّ مانعى ندارد.

سؤال 139. هر سال هم زمان با برپایى مجالس عزادارى در ماه هاى محرّم و صفر، سفره اطعام امام حسین(علیه السلام) گسترده شده و از عزاداران حسینى پذیرایى مى گردد. با توجّه به اینکه طبخ غذا به صورت یکجا در حسینیّه روستا انجام مى گیرد مقدار قابل توجّهى غذا اضافه مى ماند و با توجّه به اینکه نذورات، محدود به روزهاى خاصّى مثل: هفتم، هشتم، نهم و دهم محرّم مى باشد، بعضى از اهالى روستا پیشنهاد کرده اند که مقدارى از نذورات در روزهاى دیگر مثلاً پنجم و ششم یا شب هاى دیگر طبخ گردد تا از اسراف جلوگیرى شود. آیا این کار جایز است؟

جواب: در صورتى که عمل به نذر، در آن روز خاص باعث اسراف و تبذیر گردد مى توان در روز دیگر که این مشکل وجود ندارد به نذر عمل کرد.

سؤال 140. گاه نذورات براى اطعام و مانند آن به سبب احساسات پاک مردم به قدرى زیاد است که در محل مورد نذر قابل جذب نیست، چه باید کرد؟

جواب: مى توان آنها را به محل هاى محروم که به قدر کافى وسیله ندارند برد، البته محل هاى نزدیک بهتر است و اگر آن هم ممکن نشد در زمان دیگرى در ماه محرّم و صفر در همان مصارف صرف کنند.

سؤال 141. حکم اضافات نذورات نقدى و جنسى از قبیل روغن گوشت و… که بعضاً فاسد شدنى هستند، در ایّام عاشوراى حسینى یا دیگر ایّام چیست؟

جواب: مى توانید در مجالس دیگر مصرف کنید و اگر آنها هم نیاز ندارند آن را بفروشید و پول آن را در مجالس عزادارى آینده در همان مکان صرف کنید.

سؤال 150. این جانب سرپرست یک هیئت زنجیرزنى هستم و در ایّام محرّم و صفر و ایّام فاطمیّه و ماه رمضان، مراسم عزادارى در منزل شخصى خودم برگزار مى کنم و تمامى مخارج هیئت از جمله شام و نهار و… بر عهده خودم مى باشد. سؤال من این است که براى هیئت، مقدارى نذرى بیشتر در ایّام دهه اوّل محرّم آورده مى شود (گوسفندهاى قربانى) اگر مقدارى از این نذرى ها را در ایّام دیگر مثلاً 28 صفر یا ایّام فاطمیّه یا خودمان استفاده کنیم، از نظر شرعى اشکالى ندارد؟

جواب: باید طبق نذر عمل شود و استفاده شخصى از آن جایز نیست.

سؤال 151. من نذر کرده ام در مراسم عزادارى سالار شهیدان جلوى نخل، گوسفند قربانى کنم; ولى به تازگى متوجّه شده ام که گوشت گوسفندان بین افراد کمى که اصطلاحاً «باباى نخل» خوانده مى شوند و داراى تمکّن مالى نیز مى باشند تقسیم مى شود. نذر من چه حکمى دارد؟

جواب: چنین نذرى واجب العمل نیست. اگر مایل باشید مى توانید آن را صرف هیئت هاى عزادارى کنید.

سؤال 152. این جانب در سال 83 نذرى کردم به نیّت حضرت ابوالفضل(علیه السلام) در روز تاسوعا گوسفندى ذبح نمایم. در حال حاضر فراموش کرده ام که نذرم براى هر تاسوعاى هر سال بوده، یا براى یک مدّت زمان معیّن بطور مثال پنج ساله. تکلیفم چیست؟

جواب: آن مقدار که یقین دارید، واجب است و اضافه بر آن واجب نیست.

سؤال 807 ـ در ایّام ماه مبارک رمضان، که براى تبلیغ به منطقه اى از روستاهاى مرودشت شیراز رفته بودم، شاهد محرومیّتهاى بسیارى در این روستا بودم (از قبیل: 1ـ نداشتن مسجد 2ـ نداشتن جادّه مناسب 3ـ نداشتن دبیرستان، مخصوصاً براى دختران 4ـ نداشتن حتّى یک اتاق مخابراتى 5ـ نداشتن محلّ مناسب ورزشى براى جوانان 6ـ کمبود فضاى آموزشى دبستان و راهنمایى) از طرفى 20 تا 30 نفر از اهالى روستا در ایّام محرّم، مخصوصاً دهه اوّل، هر کدام حدود 300 تا 400 هزار تومان خرج اطعام و پخت غذا مى نمودند، و سفره هایى در حسینیّه انداخته مى شد که نوعاً فقراى واقعى منطقه، یا به علّت حفظ آبرو، یا به علّت تراکم جمعیّت در حسینیّه، و استفاده متمکّنین و متموّلین و بستگان آنها، از خوردن طعامهاى مربوطه محروم مى شدند. به علاوه، بسیارى از غذاها دست نخورده و مصرف نشده دور ریخته مى شد. با توجّه به مشکلات موجود منطقه، آیا مى توان وجوهاتى را که جهت روضه خوانى به شکل مذکور هزینه مى گردد، و منجر به اسراف نعمتهاى الهى مى شود، جمع آورى و با نظارت روحانى صرف نیازهاى فوق و مصارف عامّ المنفعه کرد؟

جواب: چنانچه نذورات مزبور، نذورات مطلقه براى امام حسین(علیه السلام) است، مى توان آن را براى حلّ مشکلات مردم استفاده کرد. ولى اگر نذر جهت طبخ غذا و اطعام است، باید فقط در همان راه مصرف شود. و اگر در آن ایّام، یا در آن منطقه، قابل استفاده نمى باشد، مى توانید در مناطقى دیگر یا در ایّامى دیگر از آن براى اطعام استفاده کنید.

سؤال 808 ـ دخترم بر اساس عواطف لطیف دوره نوجوانى نذرهایى برخلاف عرف کرده است; مثلا نذر کرده که اگر نمازش حتّى به طور غیر عمد قضا شود، همان روز بدون خوردن سحرى روزه بگیرد، و در روز چند رکعت نماز مستحبّى بخواند. قرآن را چندین بار ببوسد، و چند آیه از آن را حتماً بخواند. براى صلوات فرستادن حتماً با حجاب کامل باشد. علاوه بر این، وقتى شک مى کند که آیا براى فلان امر نذر کرده یا نه؟ براى این که در انجام نذرها کوتاهى نکرده باشد، حتّى نذرهاى مشکوک را هم بجا مى آورد. و این نذرها به گونه اى افراطى دنبال مى شود که مُخلّ به زندگى عادى وى شده، و گاه مورد تمسخر و ریشخند برخى از اطرافیان نیز قرار مى گیرد، که براى ادامه زندگى اجتماعى اش مخاطره آمیز است. از طرفى عدم انجام این نذرها تأثیر منفى بر روحیه اش مى گذارد، و او را دچار نگرانى عواقب اخروى آن مى کند. با توجّه به توضیحات بالا لطفاً بفرمایید: ایشان تا چه حد ملزم به رعایت این گونه نذرهاست؟

جواب: نذرهاى مذکور تا آن جا که مخلّ به زندگى، و موجب عسر و حرج، و باعث تمسخر نگردد معتبر مى باشد، در غیر این صورت معتبر نیست; ولى نذرهایى مانند نذر روزه بدون خوردن سحرى، اشکال دارد. همچنین در موارد شک هیچ مسؤولیّتى براى عمل به نذر ندارد. البتّه تمام این احکام در جایى است که صیغه نذر به صورت صحیح خوانده شده باشد، و مایه آزار پدر نباشد; در غیر این صورت عمل به نذر لازم نیست.

سؤال 809 ـ لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید:

الف) اگر فردى قادر به انجام نذر خود نباشد، آیا مرتکب معصیت شده است؟

ب) عدول از نذر بدون دلیل چگونه است؟

ج) آیا تأخیر در آن جائز است؟

جواب: در صورتى که نذر مطلق باشد، تأخیر در آن جایز است. و اگر بدون عذر مخالفت شود، کفّاره دارد. و کفّاره آن مانند کفاره ماه رمضان است.

سؤال 810 ـ اگر شخصى در شرایط مختلف زندگى، چه قبل از تکلیف و چه پس از آن، نذرهاى متفاوتى نموده، و اکنون تعداد و موضوع آن نذرها را فراموش کرده باشد، وظیفه اش چیست؟

جواب: عمل به آنچه قبل از بلوغ نذر کرده لازم نیست. همچنین اگر صیغه نذر را، هر چند به زبان فارسى، به زبان نیاورده بلکه در دل نذر کرده باشد، عمل به آن واجب نیست. ولى آنچه را بعد از بلوغ نذر کرده، و صیغه آن را نیز خوانده باید به آن عمل کند. و در صورت شک، آن مقدار که یقینى است بجا مى آورد. و در صورتى که مورد نذر مشکوک باشد و نتواند احتیاط کند، قرعه مى زند و طبق آن عمل مى نماید.

سؤال 811 ـ بیش از یک سال است که نذر کرده ام در صورت قضاى حاجتم، یک رأس گوسفند، یا معادل مبلغ آن، جهت مراسم عاشورا بدهم، و هنوز حاجتم کاملا به اجابت نرسیده است. لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:

1ـ دقیقاً یادم نیست که هنگام نذر، مشخّص کرده باشم که مبلغ نذر را به حسینیّه خاصّى بدهم. آیا مى توانم مبلغ یا قیمت یک رأس گوسفند را بین 2 یا 3 حسینیّه تقسیم کنم؟

جواب: در صورتى که موقع نذر حسینیّه خاصى در نظر شما نبوده، مى توانید بین چند حسینیّه تقسیم نمایید.

2ـ هنگام نذر مشخّص نکرده ام که گوسفند در چه حدّى از نظر سنّ و وزن باشد، آیا مى توانم حدّ متوسّط را در نظر بگیرم؟

جواب: مانعى ندارد.

3ـ آیا مادام که حاجتم برآورده نشده، مى توانم مقدار و نوع و محلّ اداى نظر را تغییر دهم؟

جواب: اگر صیغه نذر خوانده اید جایز نیست.

4ـ آیا قبل از اجابت نذر، مى توانم آن را ادا کنم؟

جواب: واجب نیست.

سؤال 812 ـ در صورتى که بخواهم قیمت یک رأس گوسفند را یک جا به یک حسینیّه بدهم، آیا باید به آنها بگویم که حتماً با این پول گوسفند بخرند، و گوشت آن را جهت مراسم اطعام عزاداران حسینى مصرف کنند؟

جواب: آرى لازم است این مطلب را یادآورى کنید. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

احکام نذر و عهد

مسأله ۲۶۵۷ ـ نذر آن است که انسان برای خدا بر خود واجب کند که کار خیری را بجا آورد، یا کاری را که نکردن آن بهتر است ترک نماید.

مسأله ۲۶۵۸ ـ در نذر باید صیغه خوانده شود، و لازم نیست آن را به عربی بخواند، پس اگر بگوید چنانچه مریض من خوب شود برای خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم، نذر او صحیح است، و اگر بگوید برای خدا نذر کردم چنین کنم، ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید عمل کند، ولی اگر نام خدا را نبرد و فقط بگوید نذر کردم، یا نام یکی از اولیای خدا را ببرد نذر صحیح نیست. و نذر اگر صحیح بود و مکلف به نذر خود عمداً عمل نکرد گناه کرده است، و باید کفاره بدهد، و کفاره وفا نکردن به نذر مانند کفاره مخالفت قسَم است، که بعداً خواهد آمد.

کفاره نذر و قسم: مسأله ۲۶۸۷ ـ اگر قسَم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند، مثلاً قسَم بخورد که روزه بگیرد، یا دود استعمال نکند، چنانچه عمداً مخالفت کند گناه کرده است باید کفاره بدهد، یعنی: یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند انجام دهد، باید سه روز پی‌درپی روزه بگیرد.

مسأله ۲۶۵۹ ـ نذر کننده باید بالغ و عاقل باشد، و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند، یا به واسطه عصبانی شدن بی قصد یا بی‌اختیار نذر کرده، صحیح نیست.

مسأله ۲۶۶۰ ـ شخص سفیه ـ کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند ـ اگر مثلاً نذر کند چیزی به فقیر بدهد صحیح نیست، و همچنین شخص مفلّس اگر نذر کند که مثلاً چیزی از اموالی که از تصرف در آنها منع شده به فقیر بدهد، صحیح نیست.

مسأله ۲۶۶۱ ـ نذر زن بدون اذن قبلی، یا اجازه بعدی شوهر در آنچه با حقّ استمتاع او منافات دارد، صحیح نیست، حتی اگر قبل از ازدواج نذر کرده باشد. و صحت نذر زن در اموالش بدون اجازه شوهر محل اشکال است، پس باید رعایت احتیاط شود، مگر در حج و زکات و صدقه و احسان به پدر و مادر و صله ارحام.

مسأله ۲۶۶۲ ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر کند، شوهرش نمی‌تواند نذر او را به هم بزند، یا او را از عمل کردن به نذر جلوگیری نماید.

مسأله ۲۶۶۳ ـ در نذر فرزند، اجازه پدر شرط نیست، ولی اگر پدر یا مادر از عملی که آن را نذر کرده است، منعش کنند ـ اگر نهی آنها از روی شفقت باشد و مخالفت موجب ایذاء آنها باشد ـ نذرش باطل می‌شود.

مسأله ۲۶۶۴ ـ انسان کاری را می‌تواند نذر کند که انجام آن مقدور باشد، بنابراین کسی که مثلاً نمی‌تواند پیاده کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود، نذر او صحیح نیست، و اگر در وقت نذر مقدور باشد و بعداً عاجز شود، نذر باطل می‌شود و چیزی بر او نیست بجز در موردی که نذر روزه کند که اگر از انجام آن عاجز شد احتیاط واجب آن است که یا بجای هر روز «۷۵۰» گرم غذا به فقیری صدقه بدهد، یا ۱٫۵ کیلو به کسی بدهد که بجای او آن روزه را بگیرد.

مسأله ۲۶۶۵ ـ اگر نذر کند که کار حرام یا مکروهی را انجام دهد، یا کار واجب، یا مستحبی را ترک کند، نذر او صحیح نیست.

مسأله ۲۶۶۶ ـ اگر نذر کند که کار مباحی را انجام دهد یا ترک نماید، چنانچه بجا آوردن آن و ترکش شرعاً از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست، و اگر انجام آن از جهتی شرعاً بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند، مثلاً نذر کند غذائی را بخورد که برای عبادت قوّت بگیرد، نذر او صحیح است؛ و نیز اگر ترک آن از جهتی شرعاً بهتر باشد، و انسان برای همان جهت نذر کند که آن را ترک نماید، مثلاً برای اینکه دود مضر و مانع انجام وظایف شرعی به نحو احسن است نذر کند آن را استعمال نکند، نذر او صحیح میباشد، ولی اگر بعداً ترک استعمال دود برای او ضرر داشته باشد، نذر او باطل می‌شود.

مسأله ۲۶۶۷ ـ اگر نذر کند نماز واجب خود را در جایی بخواند که به خودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست، مثلاً نذر کند نماز را در اتاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتی شرعاً بهتر باشد مثلاً به واسطه اینکه خلوت است و انسان حضور قلب پیدا می‌کند، اگر نذر او برای آن جهت باشد صحیح است.

مسأله ۲۶۶۸ ـ اگر نذر کند عملی را انجام دهد، باید همان‌طور که نذر کرده بجا آورد، پس اگر نذر کند که روز اوّل ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، یا نماز اوّل ماه بخواند، چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن بجا آورد کفایت نمی‌کند. و نیز اگر نذر کند که وقتی مریض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پیش از آنکه خوب شود صدقه را بدهد کافی نیست.

مسأله ۲۶۶۹ ـ اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نکند، چنانچه یک روز روزه بگیرد کافی است، و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معین نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند، یا نماز وتر را بخواند کفایت میکند، و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نکند، اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده، به نذر عمل کرده است، و اگر نذر کند کاری برای خدا بجا آورد، در صورتی که یک نماز، یا یک روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.

مسأله ۲۶۷۰ ـ اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد، و در صورتی که عمداً روزه نگیرد، باید گذشته از قضای آن روز، کفاره هم بدهد، ولی در آن روز اختیاراً می‌تواند مسافرت کند و روزه را نگیرد، و چنانچه در سفر باشد لازم نیست قصد اقامت کرده و روزه بگیرد، و در صورتی که از جهت سفر یا از جهت عذر دیگری مثل مرض، یا حیض روزه نگیرد، لازم است روزه را قضا کند ولی کفاره ندارد.

مسأله ۲۶۷۱ ـ اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفاره بدهد.

مسأله ۲۶۷۲ ـ اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن می‌تواند آن عمل را بجا آورد، و اگر پیش از گذشتن آن وقت از روی فراموشی، یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد باید کفاره بدهد.

مسأله ۲۶۷۳ ـ کسی که نذر کرده عملی را ترک کند، و وقتی برای آن معین نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت یا اشتباه، آن عمل را انجام دهد، یا کسی او را مجبور کند، یا جاهل قاصر باشد، کفاره بر او واجب نیست ولی نذر باقی است، پس اگر بعد از آن از روی اختیار آن را بجا آورد، باید کفاره بدهد.

مسأله ۲۶۷۴ ـ اگر نذر کند که در هر هفته روز معینی مثلاً روز جمعه را روزه بگیرد، چنانچه یکی از جمعه‌ها عید فطر یا قربان باشد، یا در روز جمعه عذر دیگری مانند سفر یا حیض برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و قضای آن را بجا آورد.

مسأله ۲۶۷۵ ـ اگر نذر کند که مقدار معینی صدقه بدهد، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد، لازم نیست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند، و بهتر این است که بالغین از ورثه آن مقدار را از سهم خود از طرف میت صدقه بدهند.

مسأله ۲۶۷۶ ـ اگر نذر کند که به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی‌تواند آن را به فقیر دیگر بدهد، و اگر آن فقیر بمیرد، لازم نیست آن را به ورثه او بدهد.

مسأله ۲۶۷۷ ـ اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت أبا عبدالله علیه‌السلام مشرّف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست، و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست.

مسأله ۲۶۷۸ ـ کسی که نذر کرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نکرده، لازم نیست آنها را بجا آورد.

مسأله ۲۶۷۹ ـ اگر برای حرم یکی از امامان، یا امامزادگان نذر کند و مصرف معینی را در نظر نداشته باشد، باید آن را در تعمیر و روشنایی و فرش حرم و مانند اینها مصرف کند، و اگر ممکن نشد یا آن حرم به کلی بی‌نیاز بود، در راه کمک به زوّار مستمند آن حرم مصرف نماید.

مسأله ۲۶۸۰ ـ اگر برای پیامبر صلی الله علیه و آله یا یکی از ائمه علیهم السلام یا یکی از امامزادگان یا علمای پیشین و مانند آنها چیزی را نذر کند، چنانچه مصرف معینی را قصد کرده است باید به همان مصرف برساند، و اگر مصرف معینی را قصد نکرده است باید به مصرفی برساند که نسبتی به آن حضرت داشته باشد، مثلاً بر زوّار فقیر او صرف نماید و یا به مصارف حرم او برساند، و یا در امری که موجب اعلای نام اوست صرف کند.

مسأله ۲۶۸۱ ـ گوسفندی را که برای صدقه، یا برای یکی از امامان نذر کرده‌اند، اگر پیش از آنکه به مصرف نذر برسد شیر بدهد یا بچه بیاورد، مال کسی است که آن را نذر کرده مگر آنکه قصدش اعم باشد، ولی پشم گوسفند و مقداری که چاق می‌شود جزء نذر است.

مسأله ۲۶۸۲ ـ هرگاه نذر کند که اگر مریض او خوب شود یا مسافر او بیاید، عملی را انجام دهد، چنانچه معلوم شود که پیش از نذر کردن مریض خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر لازم نیست.

مسأله ۲۶۸۳ ـ اگر پدر یا مادر نذر کند که دختر خود را به سید، یا کس دیگری شوهر دهد، نذر آنان نسبت به دختر اعتبار ندارد و تکلیفی بر او ثابت نمی‌کند.

مسأله ۲۶۸۴ ـ هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد کاری را انجام دهد، بعد از آنکه حاجتش برآورده شد، باید آن کار را انجام دهد، و نیز اگر بدون آنکه حاجتی را ذکر کند، عهد کند که کاری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب می‌شود.

مسأله ۲۶۸۵ ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود، مثلاً بگوید با خدا عهد کردم چنین کنم، و لازم نیست کاری را که عهد میکند انجام دهد شرعاً بهتر باشد، بلکه کافی است شرعاً از آن نهی نشده باشد، و در نظر عقلا رجحان داشته باشد، یا برای آن شخص مصلحتی دربرداشته باشد، و اگر بعد از عهد طوری شد که آن عمل مصلحتی نداشت یا شرعاً مرجوح شد، هرچند مکروه شده باشد لازم نیست به آن عمل کند.

مسأله ۲۶۸۶ ـ اگر به عهد خود عمل نکند، گناه کرده است و باید کفاره بدهد، یعنی: شصت فقیر را سیر کند، یا دو ماه پی‌درپی روزه بگیرد، یا یک بنده آزاد کند. رساله توضیح المسائل آیت الله سیستانی.

پرسش: شخصی نذر کرده است که نماز شب بخواند در صورتی که آن را ترک کند میزان کفاره آن چه مقدار می باشد ؟
پاسخ: با مخالفت در یک شب نذر حنث می شود و باید کفاره بدهید و کافی است به ده مسکین هر یک ۷۵۰ گرم گندم یا آرد بدهید .

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.

---

آيت الله صافي گلپايگاني

احکام نذر

485. اگر نذر كرده باشم پولي را به فقير بدهم، آيا مي‎توانم آن را براي كمك به مدرسه يا ساختمان مسجد اختصاص دهم؟

اگر نذر صحيح شرعي كرده باشيد، يعني به صيغه مخصوص، نذر را خوانده باشيد، تغيير مورد نذر جايز نيست.

486. نذري براي شب عاشورا داشتم كه موفق به انجام آن نشدم، آيا مي‎توانم در وقت ديگري انجام دهم؟

با فرض اينكه صيغه نذر را به عربي و يا فارسي نخوانده‎ايد، انجام آن در وقت ديگر اشكال ندارد.

487. چند روزي به مشهد رفته‎ايم و اتفاقاً با روزهايي كه روزه آن ثواب بسيار دارد، مصادف شده است؛ آيا مي‎توانيم در سفر نذر كنيم و آن روزها را روزه بگيريم؟

نذر مذكور در سفر صحيح نيست.

488. كسي كه نمي‎داند نذرش را به زبان گفته يا فقط از فكر و ذهنش گذرانده است، آيا بايد به نذر خود عمل كند؟
درصورتي‌كه يقين ندارد كه صيغه نذر را به عربي يا فارسي خوانده است، عمل به نذر بر او واجب نيست.

489. اگر انسان براي نذر خود وقت تعيين كند، ولي در زمان خود نتواند آن را انجام دهد، وظيفه‎اش چيست؟

در غير روزه، اگر در وقت انجام دادن نذر، نتواند آن را به‌جا آورد، تكليف از او ساقط است و كفاره هم ندارد.

490. نذرهايي براي قبولي در كنكور كرده‎ام كه انجام آن با درس خواندن برايم مشكل است؛ آيا مي‎توانم آنها را تغيير دهم؟

اگر در موقع نذر كردن، صيغه نذر را به عربي يا فارسي نخوانده باشيد، چيزي بر شما واجب نيست.

491. آيا نذر، صيغه خاصي دارد؟

آري، نذر صيغه خاصي دارد؛ براي مثال، شخصي كه در مورد شفا يافتن بيماري‎اش نذر مي‎كند كه مبلغي به فقير بدهد، چنين مي‎گويد: «لِلّهِ عَليَّ اِنْ شَفَي اللهُ مَرَضي اَن اُعْطِي الْفَقيرَ كَذا». البته لازم نيست به عربي بخواند و همين اندازه كافي است كه بگويد: براي خدا بر عهده من است كه اگر بيماري من شفا يابد، فلان مبلغ را به فقير بدهم.

492. نذري كرده‎ام ولي بين دو چيز (روزه گرفتن و صدقه دادن به فقير) شك دارم و نمي‎دانم كدام‌يك از آن دو است، تكليف چيست؟
بايد احتياط كرده، به هر دو عمل كنيد.

493. كفاره نذري كه عمداً به‌جا نياورده و مدتي از زمان آن گذشته است، چگونه است؟

كفاره آن، آزاد كردن يك بنده يا اطعام شصت فقير و يا گرفتن دو ماه روزه است.

494. آيا تغيير نذر جايز است؟ براي مثال، كسي كه نذر كرده در روز عاشورا، به مردم شير بدهد، آيا مي‎تواند به‌جاي آن خوراكي ديگري بدهد؟

اگر نذر طبق صيغه معتبر شرعي بوده، تغيير آن جايز نيست؛ بلكه بايد به همان صورتي كه نذر كرده، عمل كند و در غير اين صورت، تغيير مورد نذر، اشكال ندارد.

495. كسي نذر كرده پولي را به فقير بدهد؛ ولي مقدار آن را فراموش كرده، وظيفه او چيست؟

اگر نذر با صيغه معتبر شرعي بوده، واجب است به آن عمل كند، مي‎تواند به مقدار حداقل اكتفا كند؛ به‌عنوان مثال، اگر بين هزار تومان يا بيشتر ترديد دارد، پرداخت همان هزار تومان كافي است [‎و اگر بيشتر هم بدهد، كار پسنديده‎اي است].

496. نذر براي ديگري يا از پول ديگري چه صورت دارد؟ مثلاً مادري نذر كند كه پسرش فلان كار را انجام دهد.

نذري كه انجام آن و يا پول آن بر عهده ديگري باشد، صحيح نيست.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله صافی گلپایگانی

کفاره شکستن عهد با خدا چیست

احكام قسم خوردن

حکم تقلب در امتحان چيست

حکم تسخیر جن و احضار روح و شیاطین چیست

حكم خريد اكانت بازي كلش اف كلنز

عرفان کیهانی چيست همراه با نظر مراجع

---

---

کلید:  احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آن احکام نذر و حکم عمل نکردن به آناحکام نذر و حکم عمل نکر