آیت‌الله الحائری؛ از تربیت در مکتب صدر…

«آیت‌الله سید کاظم الحسینی الحائری» از مراجع تقلید شیعه و از شاگردان «سید محمدباقر صدر» است. سوابق علمی و مطالعات اسلام سیاسی ایشان را به یکی از چهره‌های دینی تأثیرگذار در برهه زمانی کنونی، به‌ویژه در کشور عراق تبدیل کرده است. آیت‌الله الحائری به عنوان مرجع تقلید «سید مقتدی الصدر» رهبر جریان سیاسی صدر در عراق، طرفداران بی‌شماری در بین اعضای این جنبش دارد؛ امری که باعث شده تا میزان تأثیرگذاری مواضع وی بر طرفداران جریان صدر افزایش پیدا کند. طی این گزارش و در سه بخش سعی خواهیم کرد تا گذری بر اندیشه علمی و سوابق سیاسی او داشته باشیم.

رشد در مکتب صدر؛ نقشی مهم و وصیتی مهم‌تر

سید کاظم الحسینی الحائری متولد سال ۱۳۱۷ در کربلا متولد شد. او پس از تحصیل در حوزه علمیه نجف، در سال۱۳۵۳ به ایران مهاجرت کرد و فعالیت‌های علمی خود را در حوزه علمیه قم ادامه داد. وی در قم یک مدرسه علمیه به زبان عربی و یک مؤسسه تبلیغات دینی بنا نهاد و طی مدیریت این دو نهاد، به روش‌های  علمی و شیوه‌های آموزشی جدید اهتمام ورزید. آیت‌الله سیدکاظم الحائری پس از سرنگونی حکومت صدام در عراق، به کشورش بازگشت و در آنجا نیز حوزه‌ای علمیه در نجف تأسیس کرد.

آیت‌الله الحائری و استادش «سید محمدباقر صدر»

سید کاظم الحائری که به تحول در شیوه آموزشی رایج در حوزه‌های علمیه علاقه‌مند بود و این امر را ضروری می‌دانست، قبل از سقوط نظام دیکتاتوری در عراق نیز نظرات دینی-سیاسی خود را به سمع و نظر مردم می‌رساند. او در ردیف اندیشمندانی قرار می‌گیرد که معتقد به اسلام سیاسی و نظریه ولایت فقیه هستند؛ بنابراین وی دین و سیاست را در راستای هم می‌دانست و در آثار و فعالیت‌های خود نیز این اعتقاد را به خوبی منعکس کرد‌.

آیت‌‌لله الحائری قبل و بعد از سرنگونی نظام بعث بیانیه‌هایی درباره مسائل سیاسی عراق صادر و طی آن حضور اشغالگران در این کشور را محکوم کرد. آیت‌الله الحائری همچنین درباره قانون اساسی عراق که همچنان بعد از گذشت دو دهه و آزمون و خطاهای فراوان، مورد نقد است، اعلام موضع کرد. وی کتاب‌ها و مقالاتی از جمله «أساس الحکومة الإسلامیة»، «الإمامة و قیادة المجتمع»، «ولایة الأمر فی عصر الغیبة» تألیف کرده که در حوزه مطالعات مربوط به جامعه اسلامی شناخته می‌شوند.

آیت الله الحائری در کنار «سیدحسن نصرالله» دبیرکل جنبش حزب‌الله لبنان

آیت‌الله الحائری که از شاگردان سید محمدباقر صدر بود؛ او به مدت ۱۲ سال در درس‌های فقه، اصول، فلسفه و اقتصاد سید محمدباقر صدر شرکت کرد و در تألیف کتاب «الاُسُس المنطقیّة للاِستقراء» با وی همکاری علمی داشت. الحائری که به ضرورت تأسیس حکومت اسلامی  اعتقاد داشت حتی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، مطالعات تخصصی و نگارش‌های خود درباره مبانی حکومت اسلامی، مبارزه مسلحانه در اسلام و ولایت فقیه در عصر غیبت را پی گرفته بود. او در تمام برهه‌های تحصیل و مطالعه، همراه استادش سید محمدباقر صدر بوده و زمان‌هایی هم با وی از دور نامه‌نگاری کرده است.

دوره‌ی پساصدر و راهبری کاریزماتیکِ جریان

آیت‌الله سید کاظم الحائری، پس از شهادت سید محمدباقر و سید محمد صدر، به‌نوعی جانشین علمی ایشان شد؛ به طوری که گروهی از مردم عراق وی را به‌عنوان مرجع دینی و سیاسی خود برگزیدند. پس از شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر، گروهی از مردم عراق، برای تقلید در مسائل شرعی و نیز مسائل سیاسی به وی روی آوردند. الحائری پس از شهادت استادش شهید صدر، با جریان انقلابی در عراق همراه شد و از آن حمایت کرد؛ وی کتاب «دلیل المجاهد» را هم در همین زمان نوشت.

دیدار «نوری المالکی» نخست‌وزیر پیشین عراق با آیت‌الله الحائری

پس از شهادت استاد سید محمد صدر، الحائری به شکل گسترده‌تری به رهبری جریان انقلابی عراق پرداخت و بیانیه‌هایی بر ضد نظام بعث صادر کرد؛ وی در یکی از بیانیه‌های خود، سران حزب بعث را مهدورالدم اعلام کرده بود‌. آیت‌الله الحائری حتی بعد از سرنگونی حزب بعث در عراق نیز به فعالیت سیاسی‌اش ادامه داد؛ مخالفت با قانون اساسی موقت عراق، تدوین قانون اساسی پیشنهادی برای این کشور در ۱۳ فصل، محکوم‌کردن ورود نیروهای اشغالگر آمریکایی به عراق و تأکید بر لزوم حفظ اتحاد و همبستگی میان مردم عراق، مهم‌ترین تلاش‌های سیاسی و فعالیت‌های علمی وی به شمار می‌آیند.

دیدار «قیس الخزعلی» رهبر جنبش عصائب اهل‌الحق عراق با آیت‌الله الحائری

در باب مرجعیت وی، از سید محمد صدر هم بارها نقل شده است که الحائری را اعلم پس از خود دانسته و مردم را برای تقلید به او ارجاع داده است. سید مقتدی الصدر فرزند آیت‌الله شهید سید محمدصادق صدر، که هم‌اکنون رهبر جریان سیاسی صدر در عراق است، بارها اعلام کرده که بنا به وصیت پدرش، آیت‌الله الحائری را به عنوان مرجع خویش می‌داند. به همین خاطر، اکنون طرفداران جنبش صدر، مقلدان آیت‌الله سیدکاظم الحائری هستند و برای ایشان ارزش بسیاری قائلند.

کناره‌گیریِ فعال؛ انتقاد و اصلاح روند

آیت‌الله سید کاظم الحسینی الحائری، مرجع تقلید بخش زیادی از شیعیان در عراق روز دوشنبه هفته جاری، بعد از دهه‌ها مجاهدت علمی و تلاش‌های سیاسی، در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل ناتوانی جسمی و بیماری، از مرجعیت تقلید شیعیان انصراف می‌دهد. وی، مقلدان خود و شیعیان را به تبعیت و اطاعت از آیت‌الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی دعوت کرده و ایشان را شایسته‌ترین فرد برای رهبری امت اسلام اعلام کرد. این بیانیه به جز کناره‌گیری، قسمت انتقادی مهم‌تری داشت که گویا متوجه سید مقتدی الصدر و نقش طرفداران جریان سیاسی وی در تحولات میدانی عراق بود.

آیت‌الله الحائری و «سید مقتدی الصدر» رهبر جریان سیاسی صدری‌ها در عراق

در بیانیه آیت‌الله الحائری همچنین آمده بود که هر کسی بخواهد با بهره‌بردن از نام دو شهید صدر میان مردم عراق اختلاف بیندازد، در حالی که فاقد درجه اجتهاد و دیگر شرایط لازم است و بخواهد رهبری شرعی را بر عهده بگیرد، از صدری‌ها نیست. سید مقتدی نیز با شنیدن این مواضع از جانب آیت‌الله الحائری، همان روز دوشنبه کناره‌گیری خود را از سیاست اعلام کرد. وی پس از بیانیه مهم آیت‌الله سید کاظم الحائری، اعلام کرد که هیچ زمانی ادعای رهبری و مرجعیت نداشته و برای همیشه از فعالیت‌های سیاسی کنار می‌کشد.

انتقاد آیت‌الله الحائری از اقدامات سید مقتدی الصدر در ماه‌ها و هفته‌‌ای اخیر پس از آن صورت گرفت که روز یکشنبه  «سید رشید الحسینی» از روحانیون نزدیک به مرجع عالی‌قدر شیعیان در نجف اشرف، در پاسخ به سؤالی از جانب مردم، به این‌ موضوع که حامیان جریان صدر، اعتراضات و تظاهرات‌های اخیر علیه پارلمان و دستگاه قضائی کشور را «انقلاب» علیه فساد توصیف می‌کنند، واکنش نشان داد و گفت: «هر اقدام انقلابی باید با هدایت امام معصوم(ع) در زمان ظهور یا مرجع عالی‌قدر در زمان غیبت، صورت گیرد. ما باید مشروعیت خود را از مرجعیت بگیریم…» این سخنان وی با حمله شدید حامیان مقتدی الصدر در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد.

ورود آشوبگران به پارلمان کشور عراق

جریان صدر عراق از بیش از یک ماه گذشته به دلیل اختلافات سیاسی، طرفدارانش را به تظاهرات وا داشته و آنان با اشغال ساختمان پارلمان روند سیاسی کشور را تعطیل و تشکیل دولت جدید را به تأخیر انداخته‌‌اند. همزمان حامیان صدر در محوطه شورای عالی قضائی عراق به عنوان مهم‌ترین نهاد قضائی این کشور نیز تحصن کرده و موجب تعطیلی تمامی نهادهای قضائی در عراق شده‌اند. این در حالی است که با اعلام کناره‌گیری سید مقتدی الصدر از فعالیت‌های سیاسی و اعلام اعتصاب غذای وی، معترضان صدری به ساختمان دولتی مستقر در منطقه سبز بغداد یورش برده و با نیروهای امنیتی عراق، به طور مسلحانه درگیر شدند.

نشست خبری روز گذشته رهبر جریان صدر در نجف‌اشرف

با تشدید این وضعیت و افزایش آمار تلفات درگیری‌ها، بعدازظهر روز گذشته (سه‌شنبه) سید مقتدی الصدر در نشستی مطبوعاتی از ملت عراق عذرخواهی کرده و در اولتیماتومی یک ساعته، خواستار خروج تمام طرفدارانش از منطقه سبز و خاتمه دادن‌شان به درگیری‌های مسلحانه شد. وی در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران درباره تماس‌ها با سایر رهبران سیاسی گفت: «هیچ تماسی با گروه‌های سیاسی وجود ندارد. من به طور کامل سیاست را ترک کرده‌ام و بار دیگر به آن بر نمی‌گردم من مطیع مرجع خود، [آیت‌الله سید کاظم الحسینی] الحائری هستم».

فارس

انتهای پیام/