شهید به چه کسی گفته می شود؟

شهید کیست و به چه کسی شهید می گویند؟ در پاسخ به این سوال ممکن است بگویید که جواب مشخص است و شهید به کسی گفته می شود که در جنگ با دشمنان اسلام کشته شود ولی شهادت فقط به این موضوع ختم نمی شود و موقعیت های دیگری نیز وجود دارد که به افرادی که در آن موقعیت کشته می شوند شهید می گویند. مفاهیم شهید و شهادت فقط مختص اسلام نیست و در ادیان مسیحیت، بهائیت، هندوئیسم و یهودیت نیز وجود دارد.

در ادامه با جزئیات بیشتری توضیح خواهیم داد که شهید به چه کسی گفته می شود؟ با ما همراه باشید.

شهید کیست و شهادت چیست؟

کلمه شهید از ریشه عربی شَهَدَ گرفته شده است و به معنی حاضر بودن می باشد و از آنجایی که اعتقاد بر این است که شهیدان زنده اند این نام برای آن ها انتخاب شده است. شهید یکی از صفات خداوند است و از پیامبر و ملائکه نیز به عنوان شهید یاد شده است البته منظور گواه بودن و نسبت به دیگران در جایگاه بالاتری قرار گرفتن می باشد. در احکام فقهی شهید به شخصی گفته می شود که در جهاد با دشمنان خدا و اسلام و به اذن پیامبر و یا نایب ایشان به میدان جنگ رفته و شهید شود. همچنین به فردی که در راه حفظ جان، مال یاناموس خود در برابر دشمن مهاجم کشته می‌شود، نیز شهید گفته می شود.

شهدا درجات مختلفی دارند و جایگاه آن ها نزد خدا متفاوت است.

تعریف شهادت در اسلام

شهادت در اسلام به معنی کشته شدن در راه خدا و با هدف الهی است و کسی که در راه خدا جانش را از دست بدهد شهید محسوب می شود.

اسلام اهمیت ویژه ای برای شهیدان قائل شده است و کلمه شهید بارها در قرآن آورده شده است. قرآن در آیات 169 تا ۱۷۵ سوره آل‌ عمران می فرماید:

وَ لا تحْسبنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فی سبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتَا بَلْ أَحْیَاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ

«البته نپندارید که شهیدان راه خدا مرده‌اند بلکه زنده به حیات ابدی شدند و در نزد خدا متنعم خواهند بود. (۱۶۹)

فَرِحِینَ بِمَا ءَاتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضلِهِ وَ یَستَبْشرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ(۱۷۰)

آنان به فضل و رحمتی که از خداوند نصیبشان گردیده شادمان‌اند و به آن مؤمنان که هنوز به آنها نپیوسته‌اند و بعداً در پی آنها به راه آخرت خواهند شتافت مژده دهند که از مردن هیچ نترسند و از فوت متاع دنیا هیچ غم مخورند. (۱۷۰)

یَستَبْشرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَ فَضلٍ وَ أَنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ(۱۷۱)

در روایات رسیده از امامان و پیامبر آمده است که شهیدان بدون هیچ سوال و جوابی وارد بهشت می شوند.

پیشنهاد می شود ببینید: مجموعه عکس سربند یا زهرا

احکام شهید

یکی از احکامی که در ارتباط با شهدا وجود دارد بی نیازی آن ها از غسل و کفن است. شخصی که شهید شده را می توان بدون غسل دادن و با همان لباس هایی که بر تن دارد دفن نمود و حتی غسل دادن شهید و کندن لباس های او جایز نمی باشد مگر در موقعیتی که شهید بدون لباس باشد که در این صورت لازم است شهید را کفن نمود.

این حکم برای شهدایی صادق است که در میدان جنگ به شهادت برسند و افرادی که مجروح شده و در جای دیگری مانند بیمارستان به شهادت می رسند گرچه شهیدند اما غسل و کفن بر آن ها واجب است.

تعریف شهادت در قانون

در قانون اساسی ایران به افرادی که در جریان جنگ با دشمن، درگیری با اشرار و قاچاقچیان کشته می شوند شهید گفته می شود. طبق قانون تمام افرادی که در جریان جنگ کشته شوند چه در مبارزه مستقیم با دشمن و چه به صورت غیر مستقیم شهید محسوب می شوند.

در مواردی که شخص قصد درگیری با دشمن را ندارد ولی در اثر حادثه ای که مرتبط با جنگ است کشته می شود آن شخص شهید محسوب می شود به عنوان مثال شخصی که در جریان منفجر شدن مین از دنیا می رود نیز شهید است.

مورد دیگری که در قانون شهید به حساب می آید کشته شدن کارکنان عضو نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات در حین کار، سربازانی که در حال انجام خدمت سربازی و یا انجام مأموریت هستند می باشد.

دیگر مواردی که طبق قانون شهید محسوب می شوند

• محافظان شخصیتها و اماکن و اعضای گارد امنیت پرواز که در حال مأموریت توسط ضدانقلاب کشته می‌شوند
• کارکنان بسیج و نیروی انتظامی که هنگام برخورد با جرایم مشهود در حین انجام وظیفه کشته می‌شوند.
• به افرادی که در حین انجام  امر به معروف و نهی از منکر کشته می‌شوند شهید گفته می شود البته تشخیص دادگاه صلاحیتدار الزامی است.
• افرادی که در حین کار با مواد منفجره،مواد شیمیایی، سلاحهای جنگی و پاکسازی میدان مین کشته می‌شوند نیز شهید هستند.
• مجروحان و جانبازانی که در اثر جراحات وارده از دنیا بروند.
• کلیه افرادی که مقام رهبری آن‌ها را شهید تلقی نمایند.
• رزمندگانی که در زمان جنگ داخل مناطق عملیاتی بر اثر سوانح طبیعی یا غیرطبیعی بدون سهل انگاری و تقصیر یا عدول از مقررات فوت می‌کنند.
• کارکنان نیروهای مسلح و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که در حال مأموریت آزمایش یا تولید سلاح، مهمات و وسایل جنگی کشته می‌شوند.

جایگاه و مقام شهید و شهادت در اسلام

در اسلام شهادت در راه خدا برترین مرگ است و شهدا نزد خدا جایگاه ویژه ای دارند.

خداوند در قرآن کریم در خصوص منزلت شهید می فرماید: کسانی که در راه خدا کشته می شوند شهید نیستند بلکه نزد خدا روزی داده می شوند.

پیامبر (ص) می‌فرماید:

• خداوند با ریخته شدن اولین قطره خون شهید تمامی گناهان او را می‌آمرزد
• برتر از هر نیکی‌ای نیکی‌ای دیگر وجود دارد تا آنکه آدمی در راه خدا کشته می‌شود، که بالاتر از آن نیکی‌ای وجود ندارد
• هیچ قطره‌ای نزد خداوند محبوب‌تر از قطره خونی که در راه خدا ریخته می‌شود نیست

جمع بندی:

فردی که بدون چشم داشت مادی در راه جهاد با دشمن کشته شود شهید است و بالاترین درجه شهادت از آن اوست. مطابق این فرد اگر شخصی بدون داشتن انگیزه و هدف الهی حتی در جنگ نیز کشته شود شهید نیست. شهادت به کشته شدن در میدان جنگ محدود نیست بلکه هر فردی که برای دفاع از جان، مال، آبرو در برابر فرد متخاصم ایستادگی نماید و در این راه کشته شود نیز شهید است.

داشتن انگیزه الهی لازم است و شهید به شخصی گفته می شود که در راه خدا و با انگیزه الهی کشته شود شخصی که بدون داشتن انگیزه الهی در جنگ با دشمن کشته می شود شهید نیست.